معرفی کود دامی، خواص آن و ضدعفونی کود حیوانی

کود دامی، به دلیل دارا بودن مواد مغذی و مواد آلی به عنوان کود طبیعی و تهویه کننده خاک در کشاورزی و باغبانی کاربرد فراوانی دارد. فضولات دامی حاوی مقادير قابل توجهی عناصر غذايی است. حفظ این عناصر از جهت بهداشتی و همچنین زيست محيطی (آلودگی منابع، ايجاد گازهای گلخانه ای) مهم است. این امر از لحاظ اقتصادی نیز مورد توجه قرار می گیرد. لذا اين امر مستلزم تغيير نگرش به فضولات دامی از يك زباله به يك كالای اقتصادی است. در این مقاله به بررسی ضدعفونی کود حیوانی و خواص آن می پردازیم.

کود حیوانی یا کود دامی چیست؟

کود دامی که به عنوان فضولات حیوانی یا سرگین نیز شناخته می شود، مواد آلی است که از فضولات دامی مانند گاو، طیور، خوک و اسب به دست می آید. آماده سازی خاك با استفاده از كود حيوانی و تامين مواد غذايی خاك با استفاده از كودهای ارگانيك بهترين گزينه برای ايجاد فرآيندهای بيوشيميايی و فيزولوژيكی گياه می باشد. این امر همچنین به حفظ محيط زيست كمك بيشتری خواهد كرد.

---

پیشنهاد می کنیم جدیدترین مقالات مرتبط با این موضوع را حتما مطالعه نمایید:

♣ انواع سموم و کودهای کشاورزی

♣  کود حیوانی برای درخت

---

چیست؟

یکی از خواص کود دامی، تقویت و غنای خاک مزرعه است. کود حیوانی، به علت خاصیت طبیعی و فواید زیاد، همواره مورد توجه کشاورزان و باغداران است. کود انسانی نیز در رده کودهای حیوانی به شمار می آید. در بعضی کشورها بعد از انجام فعل و انفعالاتی، از مدفوع انسانی به عنوان کود در مزارع کشاورزی استفاده می‌شود. کود حیوانی علاوه بر تأمین مواد مورد نیاز گیاه، دارای خواص بی‌نظیری برای خاک هستند. از جمله تاثیر کود حیوانی برای خاک، می توان به مواردی از قبیل افزایش نفوذپذیری و نگهداری آب، بالا بردن هوادهی و همچنین افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک اشاره نمود.

 

انواع کود حیوانی: کود گاوی یا گوسفندی؟

علاوه بر تفاوت در میزان عناصر غذایی در این دو نوع کود آلی، میزان املاح کل کود گاوی از کود گوسفندی کمتر است. شاخص مهم در کیفیت کودهای گاوی و گوسفندی، میزان املاح می باشد. به طوری که کود گاوی نسبت به کود گوسفندی در شرایط شوری بیشتر خاک، بافت سنگین تر، دوره های آبیاری بیشتر و بهره وری بیشتر دارد. همچنین، به طور کلی کود گاوی نسبت به کود گوسفندی، دارای عناصر کم مصرف بیشتری است. بنابراین، در یک مدیریت کودی صحیح باید تمامی عوامل بالا را در نظر داشت. همچنین با توجه به خصوصیات خاک، آب و مدیریت آبیاری، انواع کود حیوانی را انتخاب نمود.

زمان مصرف کود حیوانی

یکی از فاکتورهای بسیار مهم که سلامت درختان و باردهی آن ها را تعیین خواهد کرد، بهترین زمان کوددهی به درختان است. مشخص کردن زمان کود دهی، بسیار مهم است. اگر زمانی به درخت کود بدهید که خاک غنی از مواد معدنی و مواد مورد نیاز است، نه تنها باعث رشد و بهبود گیاه نمی شود؛ بلکه ممکن است باعث سوختگی ریشه شود.

ضرورت کوددهی در زمان مناسب

در برخی موارد، کشاورزان برای جلوگیری از سوختگی ریشه، زمان کود دهی را به تعویق می اندازند. این کار اشتباه است؛ زیرا اگر کود در زمان مناسب خود به گیاه نرسد، گیاه را وادار به استفاده از ذخایر غذایی خود می کند. در این صورت، با انجام کود دهی باز هم گیاه غنی نمی شود. در این موارد، گیاه با استفاده از این کود ذخایر غذایی مصرفی را جبران می کند. بنابراین، این کود فایده چندانی ندارد. از دیگر فواید استفاده از کود در زمان مناسب، ایجاد مقاومت گیاهان علیه آفات و بیماری های قارچی و ویروسی و باکتریایی است.

روش های کوددهی

روش‌های مختلفی برای کوددهی با استفاده از کود دامی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

1.روش چالکود:

چالکود، یکی از بهترین و ساده ترین روشهای درست کود دهی است. این روش در زمستان موجب آماده شدن کود در زیر خاک برای استفاده درخت در اول فصل رشد می شود. روش چالکود، از روش پخش سطحی کود مزایای بیشتری دارد. کود دهی به این روش موجب جذب بهتر کود توسط ریشه، تهویه بهتر و نفوذ بهتر آب می شود. چالکود، راهکاری مناسب جهت جبران کمبود کودی درختان است. در این روش نزدیک ریشه درخت چاله هایی حفر می کنند و آنها را با مخلوط کودهای آلی و شیمیایی پر می کنند. چالکود مزایای فراوانی برای درخت دارد و موجب می شود که گیاه رشد بهتری پیدا کند و کیفیت میوه ها افزایش یابد.

2.کود ریزی:

کود حیوانی به صورت مستقیم روی خاک ریخته می‌شود. این روش معمولاً برای باغبانی خانگی یا باغات کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3. پخش کود با ماشین:

در مزارع بزرگتر، ممکن است از ماشین‌های ویژه برای پخش کود حیوانی بر روی زمین استفاده شود.

4. کمپوست‌سازی:

کود حیوانی همچنین می‌تواند به عنوان مواد اولیه برای تهیه کمپوست استفاده شود. در این روش، کود دامی همراه با مواد آلی دیگری مانند کاه، برگ، برگ‌های خشک و غیره درون یک پشته کمپوست‌سازی قرار می‌گیرد، تا تجزیه و تخمیر شود و سپس به عنوان کود آماده به خاک اضافه شود.

5.کوددهی به همراه کودهای معدنی:

کود حیوانی معمولاً به عنوان یک منبع آلی مهم عناصر مغذی برای گیاهان استفاده می‌شود. بنابراین، برای تقویت ترکیبات مغذی، ممکن است از کودهای معدنی همچون نیتروژن، فسفر و پتاسیم به عنوان تکمیل کننده استفاده شود.

6.کوددهی با استفاده از مخلوط‌کردن کود حیوانی با آب:

برخی از کشاورزان مخلوط کردن کود حیوانی با آب و تهیه محلول کودی می‌کنند که سپس به عنوان کود مایع بر روی گیاهان می پاشند. این روش به نام “محلول‌پاشی” نیز می باشد و می‌تواند به صورت همزمان با آبیاری گیاهان صورت گیرد.

---

پیشنهاد می کنیم مقالات مرتبط با این موضوع را حتما مطالعه نمایید:

♣ خاک کشت مناسب برای کشاورزی

♣ معرفی پرفروش ترین کود و سموم کشاورزی

---

چگونه کود حیوانی پوسانده می شود؟

برای پوساندن یک کود حیوانی مدت زمان نسبتا زیادی صرف می شود. مراحل پوساندن کود حیوانی به ترتیب به شکل زیر است:

 

1. کود حیوانی را کنار باغ، مزرعه، زمین کشاورزی و یا گلخانه با ضخامت ۱ متر کاملا پخش نمایید.
2. برای هر ۱۰۰۰ کیلوگرم کود حیوانی ۱۵۰ کیلوگرم، گوگرد معدنی زرکوه را داخل تانکری بصورت دوغ تقریبا رقیق، آماده و پس از هم زدن بر روی سطح کود حیوانی بپاشید.
3. سپس آنها را با هم کاملا مخلوط نمایید.
4. در آخر کلیه کودهای حیوانی مخلوط شده با گوگرد معدنی زرکوه را روی هم بصورت (کله قندی یا کُپه) انباشته نمایید تا فرایند پوساندن کودهای حیوانی آغاز شود.
5. فقط ۱۲ روز به گوگرد معدنی فرصت واکنش و فراوری بدهید و قبل از ۱۲ روز هیچگاه مجددا آنها را هم نزنید.
6. پس از گذشت ۱۲ روز، مرکز آن را تا عُمق سوراخ نموده از انتهای مرکز کُپه کود حیوانی را بیرون آورید و آن را با دست لمس کنید و دمای آن را حس نمایید.
7. سپس مقداری از آن را به آزمایشگاه همکار (که مورد تایید موسسه تحقیقات خاک و آب کشور می باشد) به منظور آزمایشات زیر تحویل دهید:

• مقدار مواد آلی ارگانیک که در گوگرد وجود دارد (OM)
• مقدار کلسیم محلول که در گوگرد معدنی زرکوه وجود دارد.
• (Ca)
• EC
• PH
• Measurement of microbial population of animal manure(شمارش جمعیت میکروبی کود حیوانی)
• شوری و قلیائیت
• سدیم (نمک)
• ریز مغزی و عناصر غذائی آزاد شده

روش های ضدعفونی خاک

ضدعفونی خاک، یکی از مراحل مهم در کشاورزی و باغبانی است که هدف اصلی آن از بین بردن میکروارگانیسم‌های بیماری‌زایی، حشرات، و علف‌های هرز است که ممکن است به گیاهان آسیب برسانند. در زیر چند روش ضدعفونی خاک را بررسی می‌کنیم:

• استفاده از کودهای آلی: کودهای آلی مانند کمپوست یا کود حیوانی می‌توانند مواد آلی به خاک اضافه کرده و باعث افزایش فعالیت میکروبی و بهبود ساختار خاک شوند که می‌تواند به دور کردن برخی از میکروب‌های بیماری‌زا کمک کند.

• تخلیه گرمایی (Solarization): این روش شامل پوشاندن خاک با پلاستیک شفاف و تحت تابش مستقیم نور خورشید برای چند هفته است. این فرایند باعث افزایش دما در خاک می‌شود و باعث مرگ میکروب‌ها، علف‌های هرز، و بیماری‌های خاکی می‌شود.

• استفاده از نمک: برخی محصولات نمکی مانند کلرید سدیم یا کلرید کلسیم می‌توانند برای کنترل برخی از علف‌های هرز و میکروب‌های خاکی استفاده شوند. با این حال، استفاده از نمک‌ها باید با دقت انجام شود؛ زیرا ممکن است منجر به سمیت برای گیاهان و آلودگی زیست‌محیطی شود.

• استفاده از عملیات حرارتی: برخی از کشاورزان و باغبانان از بخاری‌های خاک استفاده می‌کنند تا خاک را گرم و میکروب‌ها و عفونت‌های خاکی را کنترل کنند. این روش معمولاً برای آماده‌سازی خاک قبل از کاشت استفاده می‌شود.

• استفاده از عامل‌های بیولوژیکی: برخی از محصولات بیولوژیکی مانند نمکاری، کودهای ریشه‌زن، و آنتاگونیست‌های میکروبی، می‌توانند به عنوان روش‌های ضدعفونی خاک مورد استفاده قرار بگیرند. این عوامل بیولوژیکی ممکن است باعث رقابت با میکروب‌های بیماری‌زایی شوند و یا محیط مناسبی برای رشد آنها فراهم نکنند.

تاثیر فرمالین در کشاورزی

یکی از روش های ضدعفونی خاک، استفاده از ترکیبات شیمیایی تدخینی می باشد. این ترکیبات بسیار سمی هستند و برای سلامت انسان خطرناک می باشند. فرمالین ماده ضدعفونی کننده تدخینی است. این محلول برای ضدعفونی خاک و ضدعفونی کود حیوانی مورد استفاده قرار می گیرد. متیل بروماید، ترکیب بی رنگ و بدون بو دیگری است که به این منظور مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیبات فرمالین و متیل بروماید برای سلامت انسان خطرناک هستند. به همین دلیل هنگام استفاده از آن ها باید موارد ایمنی رعایت شود.

جایگزین مناسب کودها و سموم شیمیایی؟

افزایش مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی و آثار منفی کاربرد این کودها بر محیط زیست و سلامت موجودات زنده به ویژه انسان‌ها بر کسی پوشیده نیست. ورمی کمپوست در اصلاح بافت فیزیکی خاک نقش بسزایی دارد و موجب سبک شدن آن می‌شود. استفاده از قارچکش های طبیعی و ارگانیک برای گندزدایی کود دامی می تواند به سلامت محیط زیست کمک کند و انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش دهد.

---

پیشنهاد می کنیم مقالات مرتبط با این موضوع را حتما مطالعه نمایید:

♣ انواع سموم مفید در کشاورزی

♣ روش های ضدعفونی خاک

---

ورمی کمپوست چیست؟ چه تاثیری دارد؟

ورمی‌کمپوست متشکل از ورمی (کرم خاکی) و کمپوست (کود آلی) به معنای نوعی کود آلی است که از فعالیت کرم خاکی حاصل می‌گردد. بیش از ۲۷۰۰ نوع کرم خاکی در طبیعت وجود دارد. این کرم‌ها با کاوش خاک و تغذیه عناصر موجود در خاک و آمیختن آن با آنزیم‌های موجود در بدن خود، خاک را تازه می‌کنند. همچنین قدرت باروری خاک را افزایش می‌دهند. به دلیل جابجایی مداوم کرم ها با ایجاد سوراخ‌های زیاد، راه نفوذ اکسیژن به خاک را آسان می‌کنند.

بنابراین ضریب حفظ رطوبت در خاک افزایش می یابد و آب به مقدار بیشتری در خاک نگهداری می‌شود. در این حالت ورمی کمپوست موجب رها شدن تدریجی آب از خاک می شود و از تبخیر سطحی و یا نفوذ سریع آب به داخل عمق خاک جلوگیری می‌کند. گیاهانی که از کود ورمی‌ کمپوست تغذیه می‌کنند، دارای ظاهری بلندتر و رشدی سریع‌تر هستند. کود ورمی به‌عنوان یکی از اجزای مغذی گیاهان در باغبانی و گل‌کاری تأثیر مستقیمی در خواص فیزیکی و شیمیایی و رشد و نمو گیاهان دارد.

معایب کودهای حیوانی و شیمیایی

یكی از مهمترین آسیب های استفاده ی بی رویه از كود و مواد شیمیایی در بخش كشاورزی، آلودگی های زیست محیطی است. آلودگی آب های زیر زمینی و خاك مهم ترین آن ها هستند. تركیب مواد شیمیایی موجود در برخی از كودها با جذب شدن در ریشه ی گیاه و عمق خاك، موجب مشكلات و بیماری های مختلفی در مصرف كنندگان محصولات كشاورزی می شود. سایر بیماری های . عوارض به شرح زیر است:

• آلودگی خاك

یكی دیگر از مهمترین آسیب های استفاده ی غیر كارشناسی از كودهای شیمیایی و حیوانی آلودگی خاك است. برخی از كارشناسان بر این باورند كه تركیب های سمی كودهای شیمیایی در حدود نیم شده در خاك باقی می مانند. این مساله باعث می شود که سموم از طریق خاك یا آب به محصولات كشاورزی ورود پیدا كنند. مواد تركیبی در كودهای شیمیایی تعادل خاك را بر هم می زند. سموم با نفوذ به خاک برای مدت های طولانی تمامی زنجیره های زیستی وابسته به خاك را آلوده می كند.

• آلودگی آب های زیرزمینی

آلودگی آب های زیرزمینی، یكی دیگر از پیامدهای استفاده ی بی رویه از كودهای شیمیایی است. در کودهای شیمیایی نیترات وجود دارد. این ماده وارد آب های زیر زمینی می شود. این آب ها منبع تامین آب شرب روستایی و شهر‌ها هستند. بنابراین از این طریق نیترات وارد بدن انسان و موجودات زنده می شود.

• بروز بیماری های مختلف در مصرف کنندگان

بسیاری از كارشناسان كود حیوانی را به عنوان جانشینی مناسب برای كود شیمیایی در نظر گرفته اند؛ اما این نوع كود نیز بدون ضرر نیست. اگر كود حیوانی بدون رعایت استانداردهای لازم تولید شود، احتمال ابتلا به بیمارهای مختلف از جمله بیماری «كیست هیداتیك» در مصرف كننده بالا می رود. كارشناسان معتقدند استفاده ی بی رویه از كودهای شیمیایی و کود های حیوانی موجب ابتلا به بیماری‌های پاركینسون، پوكی استخوان، بروز بیماری‌های ژنتیكی، تولد نوزادان كم وزن، افزایش سقط جنین و اختلالات هورمونی می شود. افزون بر بیماری های یاد شده، سرطان دستگاه گوارش یكی از مهمترین عوارض استفاده ی زیاد از كودهای شیمیایی در بخش كشاورزی است.

کلام آخر

استفاده بی رویه و عدم رعایت بهداشت کودها زمینه ایجاد انواع بیماری در خاک و محصول نهایی و در نهایت به خطر افتادن سلامت انسان می شود. بنابراین با تضمین سلامت خاک، سلامت محصولات کشاورزی و درنتیجه سلامت انسان تضمین می شود. ضدعفونی کننده، قارچ کش و باکتری کش ارگانیک راه حل این مساله است. ضدعفونی کود حیوانی، ضدعفونی خاک، ضدعفونی بذر، قارچ کشی و پیشگیری از بیماری از جمله فعالیت هایی است که توسط محصولات ارگانیک آرال شیمی انجام می شود. به منظور کاهش تاثیرات مضر ناشی از کودهای شیمیایی وگندزدایی کود دامی، محصولات اگروسیب و پراکسیدین ارائه می شوند. بیماری های قارچی و باکتریایی در انواع کودها شایع هستند. اگروسیب و پراکسیدین روی طیف وسیعی از عوامل بیماری زا تاثیر گذار هستند.

⇐ بروزرسانی شده در بهمن 1402