سیاهک گندم چیست؟ انواع طبقه بندی سیاهک گندم

گندم، به عنوان یکی از مهمترین محصولات اصلی در سراسر جهان، نقش مهمی در امنیت غذایی جهانی ایفا می کند. حفاظت از گندم در برابر انواع آفات و بیماری ها، به دلایل متعددی از جمله ملاحظات اقتصادی و تغذیه ای حیاتی است.  از این رو، با شناخت امراض گندم و روش های کنترل آن ها، می توان از خسارات سنگین بعدی پیشگیری نمود. پیشتر، بیماری های شایع مانند فوزاریوم و زنگ گندم را بررسی کردیم. در این مقاله، به انواع بیماری سیاهک گندم می پردازیم که گندم، جو و سایر غلات را تحت تأثیر قرار می دهند. این بیماری می تواند خسارت قابل توجهی به محصولات زراعی وارد کند و منجر به کاهش عملکرد و کیفیت محصول شود. در این نوشتار، نخست، به بررسی سیاهک پنهان گندم، سیاهک آشکار گندم و سایر انواع سیاهک می پردازیم. در ادامه، محصول قارچکش ارگانیک اگروسیب را جهت کنترل این قارچ، معرفی می کنیم.

همچنین بخوانید:

♣ بیماری های گندم و راه های مقابله با آفات مربوطه

♣ انواع سم آفت کش و کاربردهای آن

علت سیاهک گندم چیست؟

سیاهک گندم، یک بیماری قارچی است که می‌تواند به دلایل متعددی مانند استفاده از بذرهای آلوده، شرایط محیطی مساعد برای رشد قارچ‌ها مثل رطوبت بالا و دمای مناسب رخ دهد. اسپورهای سیاه قارچ، عامل سیاه شدن خوشه‌های گندم می باشند که دانه‌ها را آلوده و خوشه‌ها را تیره و بی‌کیفیت می‌کنند. سیاهک ها می‌توانند از طریق بذر یا خارج از بذر منتقل شوند. اسپورهای دانه‌های درونی در بذر زنده می‌مانند و تا زمان کاشت، غیرفعال باقی می‌مانند. اسپورهای دانه‌های خارجی یا در خاک یا بیرون روی دانه زنده می‌مانند و همچنین می‌توانند به عنوان آلاینده در ماشین‌آلات یافت شوند. اسپورها، در طول تابستان به حالت خفته باقی می مانند و در شرایط مرطوب و خنک جوانه می زنند تا نهال های در حال ظهور را آلوده کنند تا در نهایت سر یا برگ های بسته تولید کنند.

انواع بیماری سیاهک گندم

بیماری های سیاهک گندم، گروهی از عفونت های قارچی هستند که می توانند خسارت قابل توجهی به محصولات گندم وارد کنند. این بیماری ها با تشکیل توده های اسپور سیاه یا قهوه ای در داخل دانه ها یا کله های گندم مشخص می شوند. در بخش زیر، به برخی از رایج ترین انواع بیماری سیاهک گندم اشاره می کنیم:

• سیاهک آشکار (Ustilago tritici)
• سیاهک پنهان (Tilletia tritici)
• سیاهک ناقص (Tilletia indica)
• سیاهک برگی (Urocystis tritici)
• سیاهک کند کننده رشد (Ustilago nuda)

در ادامه، به بررسی هر کدام به تفکیک می پردازیم.

1. سیاهک آشکارگندم

سر های گندم های آلوده، به طور کامل به یک توده هاگ سیاه و پودری تبدیل می شوند و اغلب بزرگتر از سرهای سالم هستند. سیاهک آشکار گندم می تواند باعث کاهش قابل توجه عملکرد و کاهش کیفیت دانه شود. بذرها در طول گلدهی آلوده می شوند و دانه های آلوده، منبع اولیه تلقیح در محصول بعدی هستند. قارچ در داخل بذر زنده می ماند و زمانی که بذر جوانه می زند، میسلیوم قارچ به سمت بالا در داخل گیاه به سمت نوک در حال رشد و دانه پریموردیا رشد می کند. تلیوسپورهایی که روی بذرهای آلوده سیستمیک تشکیل می شوند، بذرهای جدید مجاور را آلوده می کنند. آنها در عرض یک روز جوانه می زنند و بافت های داخلی بذر تازه را آلوده می کنند. در طول بلوغ بذر، میسلیوم دیواره ضخیم می شود و به عنوان یک ساختار بقای خفته متورم می شود.

2. سیاهک پنهان (سیاهک معمولی گندم)

سیاهک پنهان در گندم، توسط قارچ سیاهک گندم یا Tilletia laevis و در جو و جوپرک، توسط یک عامل بیماری زای متفاوت با نام Ustilago hordei  ایجاد می شود. این نوع سیاهک پنهان در گندم نام‌های مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به: سیاهک بدبو، سیاهک توپی و سیاهک (بانت) معمولی اشاره کرد. مانند سایر دانه های غلات، سیاهک های پنهان به طور کلی به طور موثر با پوشش بذر کنترل می شود. این سیاهک، می تواند باعث کاهش عملکرد گندم شود.

3. سیاهک ناقص

دانه های آلوده گندم قهوه ای تیره یا سیاه می شوند و بوی ماهی دارند و ممکن است به طور جزئی یا کامل با هاگ پر شوند. سیاهک هندی یا کارنال بونت، یک بیماری قرنطینه ای در بسیاری از کشورها است و می تواند کیفیت و ارزش گندم را به شدت کاهش دهد. آرد حاصل از مغزهای سیاهک ناقص، ممکن است تغییر رنگ دهد و بو و طعم ناخوشایندی داشته باشد؛ اما خطری برای سلامتی انسان ندارد. زیانبارترین اثر این بیماری در بازارهای بین المللی و داخلی است. بسیاری از کشورها گندم را از مناطقی که آزمایش این بیماری مثبت است، وارد نمی کنند و برخی کارخانه های آرد داخلی نیز آن را نمی پذیرند.

4. سیاهک برگی

برگهای پرچم آلوده، دارای نوارهای سیاه و کشیده یا تاول می شوند. برگ های آلوده به سیاهک برگی، ممکن است انحراف یافته یا بمیرند. لک پرچم می تواند بنیه و عملکرد گیاه را کاهش دهد. علائم لک پرچم در طول رشد ساقه و مراحل رشد آشکار می شود. گندم های آلوده در مراحل اولیه رشد دانه آشکار می شوند. گیاهان آلوده تغییر شکل یافته و اغلب به طور قابل توجهی کوتاهتر از گیاهان سالم هستند. گیاهان دارای رشد کوتاه مدت اغلب به یک سوم پایینی تاج پوشش محصول محدود می شوند. برگ های گیاهان بیمار اغلب پیچ خورده و دارای ضایعات طویل خاکستری یا سیاه رنگ هستند که به موازات رگبرگ های برگ قرار دارند. همانطور که گیاهان بالغ می شوند، ضایعات پاره می شوند و تعداد زیادی هاگ سیاه و پودری قارچ آزاد می شوند. لک پرچم ممکن است تمام پنجه های یک گیاه را آلوده کند.

5. سیاهک کند کننده رشد

گیاهان گندم آلوده به این نوع سیاهک، توقف رشد، زرد شدن و کاهش پنجه زنی را تجربه می کنند. سرهای آلوده ممکن است کوچکتر از سرهای سالم باشند و دانه های کمتری تولید کنند. سیاهک کندی رشد، می تواند مانند سایر انواع سیاهک، عملکرد و کیفیت محصول را کاهش دهد.

روش های کنترل و درمان سیاهک گندم

پس از تشخيص شيوع سیاهک، بذر تميز بايد براي كاشت تهيه شود. پرورش دهندگان باید از کاشت واریته های حساس خودداری کنند و در صورت امکان، ارقام با مقاومت کمی را انتخاب کنند. برخی از تیمارهای بذر را می توان در شیار اعمال کرد، که گاهی اوقات می تواند کنترل موثر کمتری را در مقایسه با کاربرد بذر ارائه دهد. برای اینکه یک تیمار بذر کاملاً مؤثر باشد، ضروری است که بذر را به طور یکنواخت پوشاند. در مواردی که عفونت های لکه دار رخ می دهد، می توان از قارچ کش ها برای کنترل شیوع بیماری استفاده کرد. به طور کلی، سیاهک ها، به طور موثر از طریق استفاده منظم از تیمارهای قارچ کش بذر کنترل می شود. اقدامات خاکورزی خوب، مانند کوددهی مناسب، آبیاری و کنترل علف های هرز، می تواند به ارتقای سلامت گیاه و کاهش حساسیت به انواع بیماری سیاهک گندم کمک کند.

کلام آخر:

به طور کلی، بیماری های سیاهک مخصوص میزبان هستند، به این معنی که سیاهک های یک غلات، گونه های دیگر را آلوده نمی کند. انواع بیماری‌ سیاهک گندم دو چرخه زندگی متمایز دارند: درونی بذر یا خارج از بذر. برای تعیین گزینه های کنترل موثر، دانستن نوع سیاهک و چرخه زندگی آن مهم است. شرکت آرال شیمی تولید کننده محصول اگروسیب و پراکسیدین کشاورزی است. اگروسیب، قارچکش ارگانیک و طبیعی است که برای از بین بردن سیاهک پنهان گندم به کار می رود. پراکسیدین کشاورزی، هم بعنوان یک تقویت کننده و کود ارگانیک برای اکسیژن رسانی به ریشه گندم به کار می رود.