اهمیت استفاده از ضدعفونی کننده در بیماری های ورم پستان گاو

ورم پستان یکی از مهم‌ترین و پرهزینه‌ترین بیماری‌ها در صنعت لبنیات محسوب می‌شود. این بیماری که به دلیل عفونت‌های میکروبی و یا آسیب‌های فیزیکی ایجاد می‌شود، می‌تواند تولید شیر را کاهش داده و سلامت دام را به خطر بیندازد. استفاده از روش‌های پیشگیرانه، به‌ویژه ضدعفونی‌کننده‌های سرپستانک، نقش کلیدی در کاهش شیوع این بیماری دارد. در این مقاله، به بررسی اهمیت استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها، روش‌های کاربردی برای پیشگیری از ورم پستان گاو خواهیم پرداخت.

همچنین بخوانید:

♣ شرایط شیردوشی دام

♣ بررسی چرخه بهداشت دام و دامداری

ورم پستان گاو (Mastisis) چیست؟

ورم پستان گاوی یا ماستیت وضعیتی است که با واکنش مداوم و التهابی بافت پستان به دلیل ضربه فیزیکی یا عفونت های ناشی از میکروارگانیسم ها مشخص می شود. این یک عفونت بالقوه کشنده غدد پستانی است که در گاوهای شیری در سراسر جهان شایع است. این بیماری، بیشترین ضرر را به صنعت لبنیات وارد می کند.

علل ایجاد انواع بیماری های ورم پستان گاو چیست؟

در میان انواع بیماری های دامی، گروه بزرگی از گونه های میکروارگانیسمی به عنوان عامل ماستیت وجود دارند. اینها شامل ویروس، مایکوپلاسما، قارچ و باکتری هستند. ارگانیسم های باکتریایی شناخته شده برای ایجاد پاتوژن ورم پستان عبارتند از: پاستورلا مولتوسیدا، استافیلوکوکوس اورئوس، استرپتوکوک زئواپیدمیکوس، استرپتوکوک آگالاکتیه، استرپتوکوک پیوژنز، استرپتوکوک مدفوع، مایکوباکتریوم بوویس، بروسلا آبورتوس، سودوموناس پیوسیانئوس، ای کلای، لپتوسپیرا پومونا و غیره. موجودات قارچی مسئول ماستیت آسپرژیلوس فومیگاتوس هستند. آسیب فیزیکی به ناحیه پستان، بهداشت نامناسب و یا تروما نیز باعث این وضعیت می شود.

علائم ورم پستان گاو چیست؟

 علامت واضح ورم پستان التهاب پستان است که به توده ای قرمز و سفت تبدیل می شود. غده پستانی متورم گرم است و تنها لمس آن باعث درد و ناراحتی حیوان می گردد. حیوانات برای جلوگیری از شیردوشی اجازه لمس پستان حتی لگد زدن را نمی دهند. اگر شیر دوشیده شود، معمولا با لخته های خون، ترشحات قهوه ای بدبو و لخته های شیر آلوده می شود.

تولید شیر به طور کامل متوقف می شود یا به شدت محدود می گردد. دمای بدن حیوان افزایش می یابد. علائم دیگر بی اشتهایی، اختلال در حرکت به دلیل تورم پستان و درد است. حیوان شیری دچار فرورفتگی چشم می شود، از اختلالات گوارشی و اسهال رنج می برد. گاوهای آلوده به شدت کم آب هستند و از کاهش وزن رنج می برند. در موارد عفونت شدید، چرک در پستان آلوده ایجاد می شود. ورم پستان می تواند به توکسمی یا باکتریمی تبدیل شود و حتی در نتیجه عفونت حاد باعث مرگ شود.

تشخیص بیماری ورم پستان گاو

ورم پستان را می توان در مراحل اولیه قبل از ظاهر شدن علائم، از طریق تست ورم پستان تشخیص داد. این یک آزمایش سریع است که می تواند بر روی نمونه های کوچک شیر انجام شود. تشخیص زودهنگام به جلوگیری از پیشرفت بیماری به مراحل بالینی و وارد کردن خسارات سنگین به دامداران کمک می کند. برای کنترل گسترش ورم پستان مسری، گاوهای آلوده به انواع بیماری های ورم پستان گاو را باید از سایر گاوها جدا کرد.

جلوگیری و کنترل ورم پستان

بهتر است قبل از ایجاد مشکل، از ورم پستان پیشگیری کنید. اقدامات زیر می تواند کمک زیادی به پیشگیری و کنترل گسترش ورم پستان مسری کند:

• بستر تمیز، خشک و کافی برای خواب گاوها فراهم کنید.
• گاوها هنگام ورود به محل شیردوشی باید تمیز باشند.
• از پارچه یا حوله کاغذی مختلف برای تمیز کردن پستانک هر گاو استفاده کنید.
• قبل از دوشش و برای آماده سازی پستان برای دوشش، پستانک ها باید کاملا خشک و تمیز باشند.
• بعد از دوشش از دیپ کاپ های میکروب کش یا محلول تیت گارد سر پستانک استفاده کنید.
• پس از دوشش به گاوها غذا بدهید تا بلافاصله دراز نکشند. این امر از ورود میکروارگانیسم ها به کانال های پستانک که هنوز برای شیردوشی باز هستند جلوگیری می کند.
• شستشوی سرپستان با آب تمیز و مواد ضدعفونی کننده

اهمیت ضدعفونی سرپستانک در پیشگیری از ورم پستان

ضدعفونی سرپستانک قبل و بعد از شیردوشی یکی از مهم‌ترین اقدامات برای جلوگیری از انتقال عوامل بیماری‌زا است. استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده می‌تواند میزان آلودگی سطح پستانک را کاهش داده و از ورود میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا به داخل غدد پستانی جلوگیری کند. ضدعفونی موثر پستان دام از طریق روش‌های غوطه‌وری (دیپینگ) یا اسپری انجام می‌شود که هر دو تأثیر قابل‌توجهی در کنترل بیماری دارند.

ضدعفونی موثر پستان دام

استفاده از ضدعفونی‌کننده پستانک پس از شیردوشی همراه با روش‌های بهداشتی خوب، میزان عفونت جدید را در طول شیردهی گاوها کاهش می‌دهد. تیت گارد به عنوان داروی ضدالتهاب پستان گاو نیز به کار می رود. نحوه ضدعفونی موثر پستان دام با ظرف دیپ کاپ یا ظرف تیت گارد در مراحل زیر ارائه شده است:

1) قبل از فرو بردن

پیش از غوطه وری به ضدعفونی سرپستانک قبل از شیردوشی اشاره دارد. تعداد باکتری‌ها، به‌ویژه باکتری‌های محیطی مانند E.coli را که قبل از شیردوشی روی سرپستانک وجود دارند، کاهش می‌دهد. بنابراین، پیش غوطه وری یک اقدام کنترلی ورم پستان است و بار کلی باکتری را کاهش می دهد و کیفیت شیر را بهبود می بخشد.

2) پیش غوطه وری خاص (Pre-dipping)

باید از یک پیش غوطه وری خاص استفاده شود، زیرا سرعت عمل ضد باکتری و از بین بردن پاتوژن ورم پستان باید سریعتر از غوطه ور شدن پس از شیردوشی باشد. نوک پستان ها باید غوطه ور شوند و قبل از پاک کردن ماده ضدعفونی کننده،30 ثانیه زمان تماس در نظر گرفته می شود. ماده ضدعفونی کننده باید قبل از شیردوشی کاملا پاک شود تا از آلودگی مخزن به مواد ضدعفونی کننده جلوگیری گردد.

3) ضدعفونی پستانک پس از شیردهی (Post-dipping)

هدف از ضدعفونی کردن پستانک پس از دوشش، از بین بردن باکتری‌ها و پاتوژن ورم پستان است که در طول شیردوشی به پستانک منتقل شده‌اند، و می توانند از طریق سوراخ سرپستانک وارد پستان شوند. ضدعفونی پستانک پس از شیردوشی به ویژه در برابر باکتری های مسری از جمله استافیلوکوکوس اورئوس و استرپتوکوک آگالاکتیه موثر است و میزان عفونت های جدید ناشی از این باکتری ها را تا 50 درصد کاهش می دهد. ضدعفونی پس از شیردهی را می توان با استفاده از یک ضدعفونی کننده مناسب روی سرپستانک بلافاصله پس از هر بار شیردوشی انجام داد.

سرپستانک ها را می توان با استفاده از یک فنجان در ماده ضدعفونی کننده فرو برد یا اسپری کرد. با استفاده از دیپ کاپ، کل پستانک باید غوطه ور شود و در هر گاو شیردهی، از 10 میلی لیتر ماده ضدعفونی کننده استفاده شود. در صورت استفاده از اسپری، دو چرخش دور پستان، در جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت، با اطمینان از پوشاندن کامل هر پستانک، تقریبا 15 میلی لیتر ماده گندزدا استفاده می شود.

همچنین بخوانید:

♣ تلقیح مصنوعی گاو

♣ کاربرد پراستیک اسید در صنایع دام و طیور

نحوه انتخاب بهترین دیپ سرپستانک

محلول تیت گارد، محلولی موثر، برای ضدعفونی سر پستان ها  و ضدالتهاب پستان گاو است. عموما بر پایه ید است اما مواد تشکیل دهنده متفاوت و درصدهای مختلفی از این ماده وجود دارد:

• یده (پست دیپ) جهت ضد عفونی سر پستان: شامل ید، یدوفور
• محلول ضدعفونی کننده کلرهگزیدین برای پیشگیری از بیماری ورم پستان: شامل کلرهگزیدین، کلرهگزیدین گلوکونات کلر
• ترکیبات کلردار (پری دیپ) جهت ضدعفونی سر پستان: شامل مواد هیپوکلریت سدیم.
  سایر مواد ضدعفونی کننده موثر پستان گاو، شامل ترکیبات پرمنگنات پتاسیم، اسید لاکتیک، فنولیک‌ها و دودسیل بنزن سولفونیک اسید (DBSA) است.

در جدول زیر، مقایسه انواع ضدعفونی کننده برای کنترل ورم پستان دام، را مشاهده می کنید:

عوامل مؤثر بر انتخاب ضدعفونی‌کننده مناسب

هنگام استفاده از مواد جدول فوق، موارد زیر را باید در نظر گرفت:

• وضعیت پوست پستانک: برخی از مواد باعث خشکی یا التهاب پوست می‌شوند و باید ترکیبات نرم‌کننده نیز در نظر گرفت.

• شدت شیوع بیماری: در شرایط همه‌گیری، گندزداهای قوی‌تر توصیه می‌شوند.
• شرایط آب و هوایی: در فصل‌های گرم، ترکیبات نرم‌کننده برای جلوگیری از ترک‌خوردگی پوست مناسب‌تر هستند.

• روش استفاده: غوطه‌وری یا اسپری با توجه به امکانات و شرایط دامداری انتخاب می‌شود.

نکات مهم استفاده از تیت دیپ برای کنترل ورم پستان

1. وضعیت پستانک در مزرعه شما

پوست نرم و انتهای صاف پستانک برای جلوگیری از عفونت و به حداقل رساندن رشد باکتری ها و پاتوژن ورم پستان و ضدالتهاب پستان گاو ضروری است. پستانک گاو در طول فرآیند شیردوشی تحت فشار ثابتی قرار می گیرد: وزن خوشه شیردوشی، قدرت خلاء، شرایط آب و هوایی و غیره. بنابراین، اولین سوالی که باید به آن پاسخ دهید این است که آیا پوست پستانک در حال حاضر در وضعیت سالمی قرار دارد یا خیر.

2. فشار بیماری در مزرعه

ورم پستان یکی از بیماری های مهمی است که بر سلامت کلی و بهره وری مزرعه شما تأثیر می گذارد. ورم پستان تحت بالینی همیشه قابل مشاهده نیست، اگرچه هنوز بر عملکرد شما تأثیر می گذارد و بسیار عفونی است. هرچند که ماستیت بالینی اگر فقط به اندازه یک سر سوزن هم باشد، باز هم ممکن است گاوهای زیادی را آلوده کند.

3. خواص پاکسازی

یک محصول مراقبت از سرپستانک قبل از شیردوشی باید دارای خواص پاک کنندگی عالی باشد. حتی گله هایی که در تمام طول سال نگهداری می شوند نیاز به تمیز کردن کامل دارند تا از ورود کثیفی و آلودگی به شیر جلوگیری شود. باید محصولاتی که ترکیبی از سورفکتانت و ضدعفونی کننده سر پستان ها را دارند، را در الویت قرار داد.

4. ویسکوزیته محصول

غلظت محصول بر مدت زمان تماس با پوست تاثیر دارد. غوطه ور شدن پستانک با ویسکوزیته بالا یک لایه محافظ در اطراف پستانک ایجاد می کند و به سوراخ نفوذ می کند و از ورود پاتوژن ورم پستان به کانال پستانک و پستان جلوگیری می کند.

5. شرایط خاص آب و هوا

شرایط آب و هوایی خاص، نیاز به فرمولاسیون خاصی از غوطه ور شدن پستانک دارد. فصل تابستان، چالش های جدیدی را برای مدیریت سلامت و رفاه گله ارائه می کند. آب و هوای خشک و گرم وضعیت پوست سرپستانک را بدتر می کند که منجر به بار بالای آلودگی و به نوبه خود خطر ابتلا به انواع بیماری های ورم پستان گاو را افزایش می دهد.

کلام آخر:

ضدعفونی سرپستانک قبل و بعد از شیردوشی، یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش شیوع بیماری ورم پستان گاو است. انتخاب محلول مناسب، رعایت روش‌های استاندارد ضدعفونی و پایش وضعیت سلامت دام‌ها از مهم‌ترین اقدامات در کنترل این بیماری محسوب می‌شود. دامداران با رعایت این اصول می‌توانند از کاهش تولید شیر، هزینه‌های درمانی و خسارات ناشی از ورم پستان پیشگیری کنند. صنایع آرال شیمی، با ارائه محصولات گندزدای دامی، می تواند از خسارات ناشی از ورم پستان گاو جلوگیری کند. محلول سیف تیت گارد برای ضدعفونی سرپستانک گاو و ضدالتهاب پستان گاو و برای مقابله با انواع بیماری های ورم پستان گاو به کار می رود. همچنین پری دیپ بی فور دیپ، می تواند برای ضدعفونی پستان قبل از شیردوشی یکار رود.

⇐ بروزرسانی در اسفند 1403