کاشت ذرت دانه ای به چه روش هایی انجام می شود؟
اغلب مردم، ذرت را تنها یک خوراکی تازه و شیرین با نام بلال می شناسند. در حالی که، کاربردهای ذرت، بسیارفراتر از یک خوراکی خوشمزه است. از کاربرد آن در سفره گرفته تا تولید سوخت زیستی، همه و همه تنها بخشی از کاربردهای آن است. کاشت ذرت از چندین هزار سال پیش در نقطه ای از جهان آغاز شد و هرسال تغییرات و پیشرفت های متفاوتی را در اقصی نقاط دنیا تجربه کرد. امروزه، کاشت بلال به لطف استفاده از ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، با روش های ساده نیز امکان پذیر است. در این مقاله، به بررسی انواع روش های کاشت ذرت دانه ای می پردازیم.
همچنین بخوانید:
♣ بیماری های گندم و راه های مقابله با آفات مربوطه
تاریخچه کاشت ذرت در ایران و جهان
ذرت اولین بار در حدود 10000 سال پیش، توسط مردم بومی جنوب مکزیک، کاشت شد. اعتقاد بر این است که ذرت مدرن از علف وحشی Balsas teosinte گرفته شده است. ایالات متحده آمریکا، بزرگ‌ترین تولیدکننده ذرت در جهان است و حدود ۳۲٪ از تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. در سال ۲۰۲۳، ایالات متحده تقریباً ۹۳.۵ میلیون هکتار زمین را به کاشت ذرت اختصاص داد. کاشت ذرت در ایران نیز پرمحصول و دارای اهمیت ویژه‌ای در تغذیه است. استانهای اردبیل، مازندران، گلستان و اطراف تهران از پیشتازان کاشت ذرت در ایران هستند. طبق آمار جهاد کشاورزی، پس از گندم و برنج، ذرت سومین رتبه از غلات پرکشت را به خود اختصاص داده است.
کاربردهای ذرت
فراتر از غذا، انواع مختلفی از ذرت برای خوراک دام، محصولات صنعتی و تولید الکل اتانول و سوخت های زیستی کشت می شود. به همین دلیل، ذرت، یکی از قابل دستکاری‌ترین محصولات کشاورزی است که برای آن هر ساله کاربردهای جدیدی معرفی می‌شود. در ادامه، به طبقه بندی انواع ذرت خوراکی می پردازیم.
دسته بندی انواع ذرت خوراکی
یک طبقه بندی، ذرت ها را به انواع ذرت پر نشاسته، ذرت پر روغن، ذرت مومی و ذرت با لیزین بالا تقسیم بندی می کند. در طبقه بندی دیگر، ذرت های دانه ای یا بلال های خوراکی، را به شکل زیر، دسته بندی می کنند:
- ذرت شیرین
- ذرت مخصوص پاپ کورن
- ذرت آردی
- ذرت فلینت
در ادامه، به تعریف هریک به تفکیک می پردازیم.
1. ذرت شیرین (Sweet corn):
ذرت شیرین، آشناترین نوع ذرت است که به دلیل طعم شیرین خود شناخته شده و می‌توان آن را به‌صورت بلال یا به صورت دانه‌های جداشده مصرف کرد. این نوع ذرت در رنگ‌های مختلف از جمله زرد، دو رنگ و سفید وجود دارد و از جمله انواع محبوب آن می‌توان به Ambrosia Hybrid، Golden Bantam، Honey Select Hybrid و Jubilee Hybrid اشاره کرد. هر یک از این گونه‌ها ویژگی‌های خاصی دارند، مانند شیرینی، زود رسی یا اندازه بزرگ، که آن‌ها را برای باغ‌های خانگی و مصرف تازه محبوب می‌کند.
2. ذرت مخصوص پاپ‌کورن:
پاپ‌کورن نیز یکی دیگر از انواع خوراکی ذرت است که معمولاً به عنوان یک میان‌وعده استفاده می‌شود. انواعی مانند Carousel، Glass Gem، Heirloom Strawberry و Snow Puff به دلیل رنگ‌های زنده، اندازه کوچک بلال و توانایی تولید پاپ‌کورن پفکی معروف هستند. ذرت پاپ‌کورن نیز چندمنظوره است و هم به عنوان یک میان‌وعده و هم به عنوان یک عنصر تزئینی کاربرد دارد.
3. ذرت آردی(Flour corn):
ذرت آردی، که برای تولید آرد ذرت استفاده می‌شود، در تهیه غذاهای مبتنی بر ذرت مانند نان ذرت بسیار مهم است. گونه‌هایی مانند Floriani Red و Candy Red به دلیل ساقه‌های بلند و دانه‌های رنگارنگ خود که آرد ذرت خوش‌طعمی تولید می‌کنند؛ شناخته شده‌اند.
4. ذرت فلینت (Flint corn):
ذرت فلینت که به عنوان ذرت هندی نیز شناخته می‌شود، چند رنگ است و می‌توان آن را برای تزئینات یا آسیاب کردن به ماسا استفاده کرد. انواعی مانند Cateto Sulino و Onaveno نیز به دلیل مقاومت در برابر حشرات و منشاء باستانی خود، قابل توجه هستند.
بهترین زمان کاشت ذرت چه زمانی است؟
ذرت یک محصول گرمادوست است و باید دو هفته پس از آخرین تاریخ یخبندان کاشته شود تا رشد بهینه‌ای داشته باشد. دمای خاک باید بالاتر از 15 درجه سانتیگراد باشد تا جوانه‌زنی به درستی انجام شود. لازم به ذکر است که کاشت ذرت را پس از گرم شدن هوا، به تعویق نیندازید. زیرا بیشتر انواع ذرت، دوره رشد طولانی دارند. اگر در منطقه‌ای با فصل رشد کوتاه‌تر زندگی می‌کنید، بهتر است یک نوع زودرس را انتخاب کنید.
آب و هوا و خاک مناسب برای کاشت ذرت
بطور کلی، ذرت به نور روشن اما غیر مستقیم و خاک حاصلخیز و دارای زهکشی مناسب نیاز دارد. آماده‌سازی خاک با کمپوست یا کود دامی پیش از کاشت برای رشد سالم این گیاه ضروری است. ذرت یک محصول گرمادوست است که برای جوانه زنی مطلوب و رشد سریع به دمای بالا نیاز دارد. در هنگام کاشت،برای ذرت شیرین استاندارد، دمای خاک 21-27 درجه سانتیگراد، بهترین دماست و دما نباید کمتر از 10 درجه سانتیگراد باشد. سرمازدگی به ذرت شیرین در هر مرحله از رشد آسیب می رساند و حتی هوای خنک بهاری طولانی مدت یا هوای گرم زودرس نیز می تواند باعث ظاهر شدن ناهنجاری های گوش ماننددر منگوله بلال شود.
روش های کاشت ذرت دانه ای
روش‌های کاشت ذرت برای رشد سالم و حداکثر بهره‌وری بسیار مهم هستند. روش های متعددی برای کاشت ذرت دانه ای وجود دارد. هر یک از این روش ها را می توان بر اساس شرایط خاص منطقه رشد شما، از جمله نوع خاک، آب و هوا و تجهیزات موجود، تطبیق داد. فاصله، عمق و زمان مناسب، فاکتورهای کلیدی در دستیابی به محصول موفق ذرت، صرف نظر از روش کاشت انتخابی، هستند.
در زیر، به چند مورد از این روش ها، اشاره شده است:
۱. کاشت ذرت به شکل ردیفی سنتی:
هنگام کاشت ذرت، فاصله بین ردیف‌ها باید 80 تا 90 سانتی متر باشد و بذرها را به عمق 3 تا 5 سانتی متر و با فاصله 10 تا 15 سانتی متر از یکدیگر بکارید تا هر ساقه ذرت فضای کافی برای رشد داشته باشد. اگر در یک باغ کوچک کاشت ذرت را انجام می‌دهید؛ با استفاده از یک بیلچه ردیف‌ها را ایجاد کرده، بذرها را در زمین بگذارید و سپس به آرامی با خاک نرم بپوشانید. از کاشت انواع مختلف ذرت در نزدیکی یکدیگر خودداری کنید، زیرا ذرت به وسیله باد گرده‌افشانی می‌کند و این ممکن است باعث ترکیب نادرست آن‌ها شود. این روش امکان کشت، آبیاری و برداشت آسان‌تر را فراهم می‌کند. همچنین جریان هوا و نور خورشید به هر گیاه به طور مناسب می‌رسد و خطر ابتلا به بیماری‌ها کاهش می‌یابد.
۲. کاشت ذرت به شکل تپه‌ای:
در این روش، بذرها به جای کاشت در ردیف‌های مستقیم، در تپه‌های کوچک کاشته می‌شوند. معمولاً ۲-۳ بذر در هر تپه قرار می‌گیرد و تپه‌ها با فاصله حدود یک متر از یکدیگر قرار دارند. کاشت مربعی از فضای موجود به صورت بهینه استفاده می‌کند و می‌تواند گرده‌افشانی را بهبود بخشد، زیرا ذرت توسط باد گرده‌افشانی می‌شود و داشتن گیاهان نزدیک به یکدیگر در همه جهات می‌تواند شانس گرده‌افشانی مؤثر را افزایش دهد.
3. کاشت ذرت به روش پاششی یکنواخت:
بذرها به جای کاشت در ردیف‌ها یا تپه‌ها، به طور یکنواخت در سطح کاشت پخش می‌شوند. پس از پخش، بذرها به آرامی با خاک پوشانده می‌شوند. این روش سریع است و برای قطعات کوچک یا مناطقی که کاشت ردیفی دقیق عملی نیست، مناسب است. با این حال، ممکن است نیاز به تنک کردن بذرها داشته باشد تا از تراکم بیش از حد جلوگیری شود.
4. کاشت ذرت بدون شخم:
کاشت بدون شخم شامل کاشت مستقیم بذرهای ذرت در خاک بدون شخم زدن یا خاک‌ورزی است. دستگاه‌های کاشت بدون شخم ویژه‌ای وجود دارند که از میان گیاهان موجود برش می‌زنند و بذرها را در عمق مناسب می‌کارند. کاشت بدون شخم به حفظ رطوبت خاک، کاهش فرسایش و حفظ ساختار خاک کمک می‌کند. همچنین اختلال در اکوسیستم خاک را به حداقل میرساند و در طول زمان به سلامت بیشتر خاک کمک می‌کند.
5. کاشت ذرت به روش هم‌زمان:
این روش شامل کاشت ذرت در کنار سایر محصولات هم خانواده مانند لوبیا و کدو است، که یک روش معروف به “سه خواهر” در فرهنگ‌های بومی آمریکا است. کاشت هم‌زمان می‌تواند باروری خاک را بهبود بخشد، آفات را کاهش دهد و از فضای موجود بهینه استفاده کند. به عنوان مثال، لوبیا نیتروژن را در خاک تثبیت می‌کند که برای ذرت مفید است، در حالی که کدو در سطح زمین گسترده می‌شود و از رشد علف‌های هرز جلوگیری می‌کند.
6. کاشت دقیق ذرت:
در کاشت دقیق از فناوری پیشرفته مانند کاشت و کاشت با هدایت GPS برای کاشت ذرت با دقت فوق العاده در مورد عمق، فاصله و تراکم جمعیت استفاده می شود. این روش با تضمین شرایط بهینه برای هر دانه، کارایی و عملکرد را به حداکثر میرساند. این روش، به ویژه برای عملیات کشاورزی تجاری در مقیاس بزرگ مفید است.
نحوه و زمان برداشت ذرت
ذرت تقریباً سه هفته پس از رشد منگوله‌های پر، در صورتی که اوج گیاهان باشد قابل برداشت است. اگر می خواهید برداشت خود را افزایش دهید؛ زمان کاشت خود را در قسمت های مختلف باغ در نظر بگیرید. وقتی آب شیری رنگ آبدار دانه ها را پر می کند و قسمت ابریشمی بلال ها به رنگ قهوه ای روشن درآمده است، می توانید متوجه شوید که ذرت شما خوب و رسیده است. بهترین زمان برای شروع چیدن ذرت، صبح زود یا خنکای عصر است. برای برداشت، ساقه را درست زیر بلال نگه دارید و نوک خوشه ذرت را بچرخانید تا ساقه آن جدا شود. ذرت خود را زمانی که تا حد امکان تازه هست؛ بپزید یا آن را در یخچال نگهداری کنید تا زمانی که آنرابصورت آماده، نوش جان کنید.
روش های نگاهداری و مراقبت از گیاه ذرت دانه ای (بلال ذرت)
پس از کشت ذرت دانه ای، باید نگاهداری و رسیدگی به آن را در دستور کار قرار داد. زیرا ذرت، گیاه نسبتا حساسی به انواع بیماری ها و شرایط آب و هوایی است. در زیر به چند نکته مهم پس از کاشت ذرت اشاره شده است:
الف) آبیاری ذرت:
ذرت، باید به خوبی آبیاری شود زیرا ریشه های کم عمقی دارد. از آنجایی که ریشه ها کم عمق هستند، نمی توانند به آبی که در عمق خاک است برسند. بنابراین، شما نیاز به آبیاری مکرر دارید.
ب)کود دهی ذرت:
شما می توانید تصمیم بگیرید که هر زمان که بخواهید به گیاهان ذرت خود کود بدهید. ذرت به سرعت رشد می‌کند، بنابراین اگر قبل از کاشت به درستی کود دهی کنید، ممکن است اصلاً نیازی به کود نداشته باشید.
ج) مالچ پاشی در اطراف گیاهان ذرت:
از آنجایی که ذرت به آب زیادی نیاز دارد؛ توصیه می شود که در اطراف گیاهان خود مالچ پاشی کنید. مالچ پاشی به کاهش تبخیر آب از آن زمین کمک می کند. این میزان دفعات، نیاز به آبیاری گیاهان را کاهش می دهد.
انواع بیماری های ذرت و روش های مقابله با آن ها
ذرت به طور کلی با مشکلات زیادی مواجه نمی‌شود، اما چند مشکل رایج وجود دارد که به راحتی قابل مدیریت هستند. در ادامه هر یک را بررسی خواهیم کرد:
الف)سیاهک ذرت (Corn Smut):
یک بیماری قارچی است که باعث ایجاد لکه‌های خاکستری یا سفید روی بلال‌های ذرت می‌شود و می‌توان با رعایت فاصله مناسب بین گیاهان و چرخش کشت سالانه، از آن جلوگیری کرد.
مقالات مرتبط:
♣ بهترین راه های مقابله با انواع بیماری سیاهک گندم | سیاهک پنهان و آشکار
ب) زنگ‌زدگی(Rust):
به شکل لکه‌های قرمز یا نارنجی روی برگ‌ها ظاهر می‌شود، معمولاً با رشد گیاهان خودبه‌خود برطرف می‌شود.
ج) پژمردگی استوارت(Stewart’s Wilt):
یک ویروس است که توسط سوسک‌های کک منتقل می‌شود و می‌توان با چرخش کشت و استفاده از خاکستر چوب برای دفع این سوسک‌ها آن را کنترل کرد.
د) بیماری پوسیدگی بذر:
توسط یک قارچ خاکی ایجاد می‌شود، با اطمینان از اینکه دمای خاک حداقل ۶۰ درجه فارنهایت است قبل از کاشت، قابل اجتناب است.
ه) پوسیدگی ریشه:
از ریشه شروع می‌شود و به سمت ساقه گیاه پیش می‌رود؛ استفاده از شلنگ خیس‌کننده برای آبیاری می‌تواند با کاهش پاشیدن خاک روی گیاه به جلوگیری از این مشکل کمک کند.
و) بلایت برگ ذرت جنوبی(Southern Corn Leaf Blight):
باعث ایجاد لکه‌های بی‌رنگ یا سفید روی برگ‌ها و بلال‌ها می‌شود؛ تنها راه‌حل، حذف و دور انداختن گیاهان آلوده و چرخش سالانه کشت است.
کلام آخر:
ذرت دانه ای یا خوراکی (بلال)، به علت دارا بودن تنوع محصولات (روغن خوراکی، کنسرو شیرین و غیره) و خواص سلامتی اش، نقش برجسته ای در سبد خوراکی کشور ما دارد. از این رو، باید ملاحظات ویژه ای جهت کاشت ذرت و حصول بالاترین راندمان محصول در نظر گرفت. یکی از راهکارهای مهم در زمینه مراقبت از محصول ذرت، استفاده از قارچکش های ارگانیک است. شرکت آرال شیمی تولید کننده محصول اگروسیب جهت از بین بردن انواع قارچ ها و بیماری های باکتریایی در حین کاشت ذرت دانه ای می باشد. همجنین محصول پراکسیدین کشاورزی این شرکت، می تواند به عنوان اکسیژن رسان و کود تقویتی جهت کاشت بلال خوراکی باشد.