سودمندترین روش های کاشت زعفران و برداشت گل زعفران

می توان گفت گل زعفران یا طلای سرخ، ارزشمندترین و پربها ترین ادویه در جهان است. با عطر و طعم اسرارآمیز خود، چاشنی و زینت خاصی به غذا می بخشد. زعفران در کشور ایران، به عنوان مهد ظهور این ادویه گران قیمت، بسیار پر طرفدار است و در اغلب غذاها و شیرینی ها استفاده می شود. از این رو، کشت زعفران جز یکی از مشاغل پرطرفدار و پرسود است. هرچند، کاشت گیاه زعفران، فرایندی حساس و دقیق است و با توجه به شرایط آب و هوایی، متفاوت است. در این مقاله، به بررسی روش های کاشت زعفران می پردازیم و در انتها، محصولات قارچکش ارگانیک و کود تقویت کننده برای گیاه زعفران را معرفی می کنیم.

زعفران یا Saffron چیست؟

زعفران با نام عامیانه زعفرون، گیاهی علفی از خانواده سوسن است. این گیاه چند ساله، فاقد ساقه و دارای بنه است. زعفران یکی از سودآورترین محصولات است که طبیعتی چند ساله دارد. از گیاه Crocus Sativus گرفته شده است. گل زعفران، به رنگ بنفش دارای شش گلبرگ، کلاله قرمز و سه پرچم است. این انگ ها هستند که ارزش واقعی را تعیین می کنند. زعفران از طریق ایجاد پیازهای مرکزی از پیاز مادر تکثیر می شود. پیاز زعفران این گیاه در ماه‌های تابستان در زمین راکد می‌مانند و در اوایل پاییز دوباره رشد خود را آغاز می‌کنند.

خواص گل زعفران

زعفران دارای تنوع قابل توجهی از ترکیبات گیاهی است. اینها ممکن است به عنوان آنتی اکسیدان عمل کنند، مولکول هایی که از سلول های شما در برابر رادیکال های آزاد و استرس اکسیداتیو محافظت می کنند. گمان می شود که خاصیت گل زعفران ممکن است عوامل خطر بیماری قلبی را کاهش دهد، سطح قند خون را کاهش دهد، ممکن است حافظه را در بزرگسالان مبتلا به آلزایمر بهبود بخشد. سایر خواص گل بنفش زعفران، به شرح زیر است:

• یک آنتی اکسیدان قوی
• بهبود خلق و خو و درمان افسردگی
• خاصیت مبارزه با سرطان
• کاهش علائم PMS
• کاهش اشتها و کاهش وزن

زمان کاشت زعفران

کاشت بنه در تابستان انجام می شود و گل های زعفرانی اواسط تا اواخر پاییز آماده برداشت می شوند. گل زعفران در آب و هوای گرم و خشک با زمستان های معتدل و تابستان های گرم و خشک رشد می کند. گل کروکوس زعفران در حالت ایده آل، دما باید از 10 تا 30 درجه سانتیگراد در طول فصل رشد باشد.

خاک و زمین مناسب کشت زعفران

پیاز زعفران را می توان در انواع مختلف خاک پرورش داد، به شرط اینکه زهکشی خوبی داشته باشد و خیلی مرطوب نباشد. مهم است که بنه زعفران در خاک تازه کاشته شود ( ترجیحا در جایی که محصولات پیاز گل قبلا هرگز رشد نکرده اند) و مطمئناً از خانواده ای مانند Crocus sativus نباشند. این کار برای جلوگیری از ابتلای پیاز ها به دلیل باقیمانده میکروب ها، قارچ ها، باکتری ها یا نماتدها است. برای انتخاب اینکه در کدام خاک پیازها را بکارید، علاوه بر خاصیت حفظ رطوبت، باید ساختار و کارایی خاک را نیز در نظر بگیرید. به عنوان مثال، در خاک رسی و خاک با شن و سنگریزه زیاد، قرار دادن پیازها به طور مناسب در زمین بسیار دشوارتر از زمانی است که آنها را در یک خاک شنی با قابلیت کار آسان بکارید.

---

همچنین بخوانید:

♠ خاک کشت مناسب برای کشاورزی

♠ انواع خاک؛ آشنایی با طبقه بندی، بافت و خواص خاک ها

---

انواع متد های کاشت زعفران: سنتی یا مدرن؟

در یک طبقه بندی اصلی، روش های کشت زعفران به دو روش سنتی و مدرن یا پیشرفته دسته بندی می شود. در بخش زیر به شرح هر یک می پردازیم:

الف) کشت زعفران به روش سنتی

 در روش سنتی، بنه‌های زعفران معمولاً به صورت انبوه در حوضچه‌ها و به شکل نادر به صورت جوی و پشته‌ای کشت می‌شوند. در روش کشت انبوه، سوراخ هایی در زمین ایجاد می شود و در هر سوراخ، بنه کشت می شود. به جای کندن با بیل، می توان مسیرها را با گاوآهن شیارکشی کرد.

ب) کشت زعفران به روش مدرن

ظهور کشاورزی سرپوشیده، راه‌های جدیدی را برای کشت بسیاری از محصولات از جمله زعفران ارائه کرده است. با بهره گیری از فناوری های پیشرفته مانند هیدروپونیک، روشنایی LED و سیستم های کنترل آب و هوای دقیق، کشاورزی در محیط داخلی رویکرد قابل کنترل و کارآمدتری برای تولید زعفران ارائه می دهند. در بخش بعد به توضیح هر یک از این روش های مدرن می پردازیم:

• کشت هیدروپونیک و رشد کنترل شده:

سیستم های هیدروپونیک، که شامل رشد گیاهان در آب غنی از مواد مغذی بدون خاک است، برای کشت زعفران به طور فزاینده ای محبوب شده است. این روش، امکان کنترل دقیق بر مواد مغذی و آبی که گیاهان زعفران دریافت می کنند را فراهم می کند و منجر به تولید بالقوه با کیفیت بالاتر می شود. هیدروپونیک با حذف کشت مبتنی بر خاک، خطر ابتلا به بیماری ها و آفات را که چالش های رایج در کشاورزی سنتی هستند نیز کاهش می دهد.

• روشنایی LED و شرایط بهینه رشد:

نورپردازی LED در پرورش زعفران به شکل سرپوشیده صورت می گیرد. این چراغ‌ها را می‌توان به گونه‌ای طراحی کرد که طیف‌ها، شدت‌ها و مدت‌های خاص نور را فراهم کند و شرایط ایده‌آلی را برای رشد کروکوس‌های زعفرانی ایجاد کند. این نور کنترل‌شده، از رشد گیاه سالم‌تر پشتیبانی می‌کند و اجازه کشت در تمام طول سال را مستقل از شرایط نور طبیعی می‌دهد.

• کنترل آب و هوا برای کیفیت ثابت:

توانایی کشاورزی داخلی برای کنترل کل محیط رشد، دما، رطوبت و کیفیت هوا برای زعفران بسیار مهم است. این کنترل کیفیت ثابت محصول را تضمین می کند، مزیت قابل توجهی نسبت به کشاورزی در فضای باز، جایی که عوامل محیطی می توانند بسیار متفاوت باشند و بر محصول تأثیر بگذارند.

انواع روش های کشت پیاز زعفران

در طبقه بندی دیگر، متد های کشت زعفران با توجه به مکان کشت آن تقسیم بندی می شود که عبازتند از:

• کاشت زعفران در گلدان یا جعبه

• کاشت زعفران در باغ
• کشت گلخانه ای زعفران

الف) کاشت زعفران در گلدان یا جعبه

برای کاشت زعفران در جعبه یا گلدان، باید یک ظرف با اندازه مناسب برای تعداد پیازهایی که می خواهید بکارید، انتخاب کنید. سپس باید ظرف را با خاک تا حدودی لومی پر کنید. کروکوس ها اگر خیس باشند، عملکرد خوبی نخواهند داشت. گلدان ها را در جایی قرار دهید که گیاهان حداقل پنج ساعت در روز، نور خورشید دریافت کنند. پیازها را در عمق 5 سانتی متر و فاصله 5 سانتی متر از هم بکارید و خاک را مرطوب نگه دارید، اما بیش از حد اشباع نشود. بلافاصله پس از گل دادن شاخ و برگ را جدا نکنید، بلکه تا اواخر فصل صبر کنید تا برگ های زرد را برش دهید. بهترین زمان کاشت زعفران در گلدان، اواخر تابستان است که هوا کاملا آفتابی و خشک است.

 

ب) کاشت زعفران در باغ

کاشت زعفران در باغ و فضای باز، به خاکی با زهکش خوب و مکانی آفتابی یا نیمه آفتابی نیاز دارد. پیازهای کروکوس را در عمق 8 سانتی متر و به فاصله 5 سانتی متر از هم بکارید. پیازهای کروکوس کوچک هستند و قسمت بالایی آن کمی گرد است. پیازها را طوری بکارید که قسمت بالای نوک تیز آن به سمت بالا باشد. پس از کاشت، پیازها را آبیاری کنید و خاک را مرطوب نگه دارید. این گیاه در اوایل بهار ظاهر می شود و برگ می دهد، اما گل نمی دهد. هنگامی که هوا گرم می شود، برگ ها خشک می شوند و گیاه تا پاییز به خواب می رود. سپس هنگامی که هوا خنک تر می شود، مجموعه ای جدید از برگ ها و یک گل زعفران زیبا وجود دارد.

د) کشت گلخانه ای زعفران

بسته به کیفیت بنه زعفران و بهترین روش های کشت، یک هکتار زمین زعفران ظرفیت تولید 1 تا 2 کیلوگرم زعفران را دارد. با توجه به اینکه بهره وری و تولید در شرایط گلخانه ای می تواند 10 تا 12 برابر بیشتر از کشت در مزرعه آزاد باشد، با در نظر گرفتن عواملی مانند نوع محصول، نوع ساختار گلخانه و امکانات محیطی، شایسته است که به این روش روی بیاوریم. فناوری گلخانه ای در زعفران بهره وری و تولید در کنار قابل اعتماد بودن را افزایش خواهد داد. علاوه بر این، تحت چارچوب گلخانه‌ای، شیوه‌های کشت آسان مدیریت می‌شوند و نیاز آبی نیز کمتر است. بر این اساس، فناوری گلخانه‌ای چشم‌انداز بزرگی به‌ویژه برای بخش باغبانی دارد و زعفران محصول اصلی باغبانی با ارزش بازار و کارایی بالا است.

مراحل کشت زعفران

قبل از آغاز عملیات کشت، دقت زمان کشت زعفران اهمیت بالایی دارد. بنه های کروکوس را باید قبل از یخ زدن زمین بکارید. برای بهترین نتیجه، باید بنه ها 6-8 هفته قبل از اولین یخبندان عمیق فصل کاشته شوند. بسته به آب و هوا و منطقه جغرافیایی، این زمان ممکن است حدود مهر و آبان باشد. مراحل کشت زعفران به شرح زیر است:

1. تهیه بنه های کروکوس

گیاه زعفران با گل ارغوانی از بنه کروکوس (که شبیه پیاز است) رشد می کند. این بنه ها را باید به صورت تازه و درست قبل از کاشت خریداری کنید. بنه های کروکوس در آب و هوای گرم با ناحیه سختی 6-9 بهترین رشد را دارند. نهالستان های محلی در این مناطق بیشتر احتمال دارد که بنه کروکوس را حمل کنند.

2. انتخاب مکان کاشت و خاک مناسب

مکانی برای کاشت با خاک با زهکشی خوب و آفتاب کامل پیدا کنید. منطقه ای از زمین را انتخاب کنید که مقدار مناسبی از نور مستقیم خورشید را دریافت کند. خاک را حفر کنید تا مطمئن شوید که خیلی سفت نیست یا خیلی محکم سله نبسته باشد. پیازهای کروکوس در صورت غرقاب شدن از بین می روند. بنابراین، به خاکی نیاز دارید که به طور موثر زهکشی کند. می توانید قبل از کاشت خاک را به منظور سست کردن آن ورز دهید.

3. غنی سازی خاک

خاک را با مواد آلی آماده کنید. تا جایی که بنه های خود را می کارید، و مواد آلی را در عمق 25 سانتی متر در خاک کار کنید. می توانید از کمپوست، ذغال سنگ نارس یا برگ های خرد شده استفاده کنید. این مواد مغذی را برای پیازهای کروکوس فراهم می کند تا در زمستان زنده بمانند.

4. کاشت بنه ها در جعبه یا گلدان

بنه های خود را به عنوان جایگزین در ظروف بکارید. اگر جوندگان یا سایر آفات یک مشکل رایج در باغ شما هستند، کاشت در گلدان گزینه مناسبی است. حتما جعبه ای با سوراخ های زهکشی انتخاب کنید یا در صورت نداشتن آن را اضافه کنید. جعبه های پلاستیکی را با پارچه علف هرز بپوشانید و با چسب نواری محکم کنید. جعبه ها را با حدود 13 سانتی متر خاک سطحی پر کنید.

کاشت و آبیاری زعفران

نحوه کاشت پیاز زعفران به این شکل است که معمولا باید زمین خود را حداقل 10 هفته قبل از کاشت با مقداری کود حیوانی قدیمی یا کمپوست سبز خوب کوددهی کرد. همچنین مهم است که زمین را تا زمان کاشت تا زمان کاشت عاری از علف های هرز نگه دارید و هر از گاهی آن را با چمن زنی مرتب و یا به صورت کم عمق با کولتیواتور باغچه یا پنجه کار کنید. درست قبل از کاشت می توان خاک را شخم زد تا خاک سست و آماده کاشت شود. زمان آبیاری، اول عامل مهمی است که بر بازده مزارع زعفران تأثیر می گذارد. اولین آبیاری باید درست قبل از برداشت زعفران انجام شود. طبق مطالعات، گلدهی زمانی شروع می شود که دما به 12 درجه سانتیگراد برسد و 2-3 هفته پس از اولین آبیاری صورت می گیرد. 

برداشت زعفران

زعفران ها باید با دست، قبل یا بلافاصله بعد از طلوع آفتاب برداشت شوند تا در اثر حرارت مستقیم خورشید آسیب نبینند. گل ها بسیار ظریف هستند و بسیاری از پرورش دهندگان معتقدند که کندن مکانیکی به گل های زعفران آسیب می رساند. هر گل فقط سه کلاله تولید می کند. پس از برداشت گل ها، کلاله های آن ها باید حدود 12 ساعت چیده و خشک شوند. برای تولید 1 کیلوگرم ادویه زعفران به 15000 تا 16000 گل نیاز است.

درامد کاشت زعفران در منزل

برای درک تقاضا و قیمت زعفران، باید تحقیقات عمیقی در بازار انجام داد و خریداران احتمالی را تعیین کرد. هزینه ها و مزایای کشت زعفران خانگی را با جزئیات زیاد بررسی کنید. برای افزایش درآمد، کاهش هزینه ها و جلب نظر مشتریان حساس به محیط زیست، می توانید از تکنیک های کشاورزی پایدار استفاده کنید. یکی دیگر از راه های افزایش درآمد کاشت زعفران در منزل، تنوع محصول است. به این معنی که به ایجاد محصولاتی با ارزش افزوده، عصاره ها یا اقلام مبتنی بر زعفران فکر کنید. به عنوان مثال استفاده یا ترکیب چند مثقال زعفران در گیاهان دارویی یا دمنوش های سلامتی، می تواند درآمد حاصل از پرورش زعفران را افزایش دهد.

کلام آخر

از آنجایی که گل زعفران، بسیار ارزشمند است، باید مراقبت کامل حین کشت آن صورت گیرد تا کم ترین ضرری به محصول نرسد. عموما چون پیاز زعفران، در مناطق خشک کشت می شود، احتمال ابتلا به بیماری های قارچی کمتر است. هرچند، پوسیدگی بنه که مهم‌ترین بیماری زعفران است، از قارچ‌هایی مانند فوزاریوم به وجود می آید. از این رو ضدعفونی پیاز و خاک زعفران برای از بین بردن آلودگی های قارچی بسیار مهم است. شرکت آرال شیمی، تولید کننده قارچکش ارگانیک اگروسیب است که می تواند برای ضدعفونی کردن پیاز در انواع روش های کاشت زعفران به کار رود. محصول دیگر، پراکسیدین کشاورزی است که می تواند به عنوان یک تقویت کننده و اکسیژن رسان به خاک و ریشه استفاده شود.