کود سرک چیست؟ انواع، مزایا، معایب

از انواع کود سرک، به عنوان کود اوره، کوه ازته و نیتروژن نیز یاد می شود. کودهای نیتروژن به ابزاری ضروری برای کشاورزان مدرن تبدیل شده اند. هرچند، ایجاد تعادل مناسب در مصرف کود نیتروژن بسیار مهم است. از یکسو، آنها رشد گیاهان را افزایش می دهند و کشاورزان را قادر می سازند تا برداشت را به حداکثر برسانند. از سوی دیگر، استفاده نادرست از آنها می تواند منجر به خطرات زیست محیطی مانند آلودگی آب های زیرزمینی و انتشار گازهای گلخانه ای شود. مصرف بیش از حد کود نیتروژن، نه تنها باعث هدر رفتن منابع می شود، بلکه خطرات کشاورزی و زیست محیطی را نیز به همراه دارد. در این مقاله، به بررسی انتخاب انواع کود سرک با توجه شرایط خاک، وضعیت آب و هوای منطقه، نوع مصرف کود و همینطور نوع گیاه می پردازیم.

---

مقالات مرتبط:

♣ کود حیوانی و خواص آن

♣ معرفی پرفروش ترین کود و سموم کشاورزی

---

کود سرک (کود نیتروژنی) چیست؟

کود نیتروژن یک ماده غنی از نیتروژن، جامد یا مایع است که به طور گسترده در کشاورزی برای تقویت رشد محصول و باز کردن عملکرد بالاتر استفاده می شود. نیتروژن (N) جزء مشترک کودها است؛ زیرا برای همه گیاهان برای تولید انرژی در سلولهایشان ضروری است. نیتروژن کافی در خاک ما برای تامین کامل نیازهای محصول وجود ندارد، به ویژه وقتی در نظر بگیرید که جهان به چه مقدار غذا برای تغذیه همه نیاز دارد. برای پر کردن این کمبود، کشاورزان در سراسر جهان به نیتروژن در کودها (عمدتاً مصنوعی) متکی هستند.

دو نوع کود نیتروژن بر اساس منابع آنها وجود دارد:

ارگانیک یا طبیعی: اینها منابع نیتروژن، مانند کود دامی، کمپوست، خون و کنجاله پر و امولسیون ماهی هستند که به طور طبیعی از طریق تخمیر یا کمپوست ایجاد می شوند.
مصنوعی یا شیمیایی: اینها با تبدیل گاز نیتروژن (N2) به محصولات مبتنی بر نیتروژن مانند نیترات ها و آمونیاک تولید می شوند. در حالی که درصد دقیق نیتروژن در کودهای مصنوعی ممکن است بسته به کاربرد مورد نظر آنها بسیار متفاوت باشد، محدوده معمولی آن 26-32٪ است.

ضرورت استفاده از کود سرک

زمانی رویکرد استفاده از کود سرک بیشتر است که یک سری علائم در گیاه دیده شود و احتمال آسیب به گیاه وجود داشته باشد. مثلاً کاهش رشد و عملکرد محصول اولین علامت مربوط به کمبود نیتروژن در گیاه است و به نوبه خود سبب می شود که رشد رویشی گیاه کاهش یابد. نیتروژن، مهمترین عنصر برای رشد گیاه محسوب می شود و هرچه کمبود بیشتری در این بخش دیده شود ضرورت استفاده از کود اوره بیشتر می شود. زرد شدن برگ ها یکی از موارد مربوط به کمبود ازت است به طوری که برگ های پیر زرد می شوند در حالی که برگ های جوان گیاه سبز هستند. در واقع دور نگاه باغ به سمت ردی است و رگبرگ ها و دمبرگ ها و به سمت زردی می روند و نیاز است که فکری برای استفاده از کود ازته صورت بگیرد.

انواع کود سرک ( ازت –نیتروژن و ..)

کود سرک که با عنوان کود سرک ازت یا کود اوره نیز شناخته می شود رایج ترین کود شیمیایی محسوب می شود و مصرف زیادی دارد.

کود اوره:

اوره در ایران، مهمترین گزینه در لیست انواع کود سرک است به طوری که مشهور به کود شکری یا کود سفید است. این کود بلورهای سفید رنگی است که مانند نمک های درشت است و در لیست ارزان ترین کود سرک قرار دارد. این ترکیب  آلی طبقه بندی خاص خود را دارد. شکل قابل استفاده از کود اوره در ایران اغلب به صورت محلول پاشی است که روی برگ گیاهان صورت می گیرد. می توانید آن را پیش از کاشت محصول و یا به شکل سرک و پس از رشد گیاه به خاک اضافه کنید. این کود معمولاً برای گیاهان زینتی و گل های آپارتمانی و باغچه و صیفی جان و مزارع و همینطور زمین های چمن گزینه خوبی محسوب می شود.

سولفات آمونیوم:

این مدل از کود سرک به صورت بلور سفید است و نسبتاً قیمت بالایی دارد و مانند نمک است. در این کود 20 درصد ازت وجود دارد و همینطور در آن عنصر نیتروژن نیز دیده می شود و شامل 24 درصد گوگرد است. مصرف این محصول سبب می شود که دو عنصر ضروری مورد نیاز گیاه تامین شود. این کود به شستشو مقاوم است و زمانی که خاک منطقه حالت آهکی داشته باشد گزینه بسیار خوبی محسوب می شود.

کود نیترات آمونیوم:

در لیست کود سرک، کود نیترات آمونیوم وجود دارد که در حدود 33 درصد ازت در آن به کار رفته است و شرایط جذب گیاه خوبی دارد. یکی از نکاتی مهم در خصوص این کود، هدر رفت زیاد آن است. به طوری که وقتی آبیاری صورت می گیرد، این کود نیز شسته می شود. بررسی ها نشان می دهد که این کود سبب آلودگی آب مصرفی نیز می شود و آثار بد آن در مرگ آبزیان بوجود می آورد. لذا، آسیب جدی به اکوسیستم وارد می کند. به طور کلی، کود نیترات آمونیوم در خاک سریع عمل می کند؛ اما دوام زیادی در خاک ندارد. قیمت بالایی دارد؛ اما در تولید چغندر قند گزینه بسیار خوبی است. دقت شود که در بین انواع کود سرک، این گزینه بسیار اشتعال زا است. به طوری که وقتی ضربه یا فشاری به کود وارد شود، سبب آتش سوزی می شود.

فسفات آمونیوم:

در لیست کودهای سرک این کود مشهور به چشم می خورد. فسفات آمونیوم کود دو منظوره است و در آن از دو عنصر نیتروژن و فسفر استفاده شده است که هم قیمت خوبی دارد و هم هدر رفت کمتری دارد و مقاوم به شستشو است.

هیدرات آمونیوم:

به نسبت موارد بالا کود هیدرات آمونیوم کمتر استفاده می شود. روش آن نیز حل شدن آمونیاک در آب است. برای استفاده از این نوع کود سرک نیاز است که از سرنگ های مخصوصی استفاده شود و آن محلول کود هیدرات آمونیوم پس از کاشت توسط سرنگ های مخصوص در زیر لایه از خاک قرار می گیرد و عنصرهای موجود در آن رفته رفته آزادسازی می شود و ریشه می تواند آن را در اختیار بگیرد.

در خصوص انواع کودهای سرک می توان به نیترات کلسیم و نیترات پتاسیم نیز اشاره کرد که به نسبت سایر موارد درصد ازت کمتری دارند و معمولاً در محلول های غذایی به عنوان منابع کلسیم یا پتاسیم استفاده می شوند.

---

همچنین بخوانید:

♣  کود حیوانی برای درخت

♣  انواع سموم و کودهای کشاورزی را بشناسید

---

کاربرد کود سرک در کشاورزی (کود سرک برنج، گندم و گوجه فرنگی)

از کود اوره که به عنوان کود ازته نیز شناخته می شود، می توان برای مرکبات و زعفران و کشت سایر گیاهانی که نیاز مبرم به نیتروژن دارند، استفاده کرد. دقت کنید که باید در تاثیر کود اوره بر گیاهان دقت لازم صورت بگیرد. همینطور فاکتورهایی مثل خاک و آب و هوا و نوع درخت نیز باید لحاظ شود. کود سرک ازت مخصوص برنج باید با دقت اجرا شود؛ به طوری که پس از جابجایی خاک در آخرین مرحله می بایست زمانی که آب حضور ندارد، کود ازته داده شود و با تیلر و تراکتور به زیر خاک برود. در صورتی که مصرف کود ازته در مرحله وجین باشد می بایست پس از دادن کود ازت، آب کرت کاملاً تخلیه شود و سپس اقدام برای وجین انجام شود به این ترتیب کود کاملاً با گل مخلوط می شود.

استفاده از کود سرک نیتروژنه در زراعت گندم سبب می شود که شدت تنش خشکی افزایش یابد و برای مکان هایی که میزان توزیع بارندگی نامناسب است گزینه خوبی باشد. به طور کلی سرک نیتروژنه در این زمینه عملکرد مناسبی ایجاد می کند. زمان کود دهی سرک به گوجه فرنگی مربوط به کمبود نیازهای غذایی اهم از ازت و پتاسیم است و البته که باید در چندین نوبت صورت بگیرد. اولین نوبت کود سرک اوره یا کود ازته است و نوبت دوم پس از دو هفته از چین اول خواهد بود.

---

همچنین بخوانید:

♣ روش های ضدعفونی بذر

♣ نقش عنصر روی در گیاهان

---

نحوه ی مصرف کود سرک، میزان مصرف و زمان مصرف کود

 از کود سرک می توان برای هر دانه کوچکی مثل گندم و یا ذرت اعمال کرد. زمان استفاده از کود زمستان است و به طور کلی فصول سرد سال در این راستا عملکرد بهتری دارند. اگر از کود سرک در فصل گرم سال استفاده شود سبب می شود که به آمونیاک تبدیل شود و اوره نیز بخار شود.

در صورتی که از کود ازته برای چمن استفاده شود می بایست در فصلی استفاده شود که میزان بارش در آن زیاد است.

از سوی دیگر در زمانی که از نیتروژن استفاده می شود نباید بیش از 20 کیلوگرم در هکتار استفاده شود. این محصول برای گیاهانی که در خاک اسیدی رشد می کنند بهترین کود محسوب می شود. به طور کلی استفاده از کود ازته برای توت فرنگی و زغال اخته و ذرت بهترین گزینه محسوب می شود.

---

همچنین بخوانید:

♣ بیماری های گندم و راه های مقابله با آفات مربوطه

♣ خاک کشت مناسب برای کشاورزی

---

کوچک شدن میوه ها و یا ریزشی که در بخش گل و میوه شکل می دهد از دیگر نشانه های کمبود کود سرک بوده و ضرورت استفاده از این محصول را مشخص می کند.

مزایای استفاده از کود سرک

محلول پاشی کود سرک در بهار، یکی از روش های موثر بر روی میوه های درختان است. به طور کلی، محلول پاشی کود اوره به نسبت استفاده از نیتروژن در خاک عملکرد بهتری دارد. میوه دهی را افزایش می دهد و این رویکرد سبب بزرگ تر شدن اندازه میوه نیز می شود. محلول پاشی ازت، یکی از مزایای مهم استفاده از این نوع کود است. از سوی دیگر، کود سرک عناصر ریز مغذی در درختان را به رشد خوبی می رساند. از کود ازت سرک می توان به صورت کود جامد، محلول و به صورت اسپری استفاده کرد. این کود سبب می شود که گیاه بی نقص و به شکل روتین رشد نماید.

روش های ضدعفونی کود سرک

چندین روش های خاک ورزی وجود دارند که در لیست روش های ضدعفونی کودهای سرک قرار دارند. هنگام استفاده، نسبت مصرف کود باید به درستی انتخاب شود و همینطور باید شیارهای مورد استفاده در خاک ها نیز لحاظ شود. کود ازت، از موارد بسیار مهم است که می بایست روش های پوساندن کود به درستی بررسی شود. سایر مواد اضافی از آن، باید پاک شود و کود در وضعیت ضدعفونی شده قرار بگیرد.

کلام آخر:

یکی از مناسب ترین روش­ های ضدعفونی انواع کود سرک، استفاده از محصولات ضدعفونی کننده ارگانیک می باشد. این محصولات هیچگونه آسیبی به میکروارگانیسم های مفید موجود در کود نمی رسانند. همچنین با توجه به اینکه ارگانیک هستند، باقی مانده مضری از خود بر جای نمی گذارند و از این رو آسیبی به محیط زیست وارد نمی کنند. محلول تقویت کننده پراکسیدین کشاورزی و محلول ارگانیک ضدعفونی کننده اگروسیب در کشاورزی و گلخانه، از محصولاتی هستند که به این منظور می توانید از آن ها استفاده نمایید.