صفر تا صد آموزش پرورش قارچ در سال 1403

اخیرا بسیاری از کارآفرینان جوان، به دنبال راه اندازی کسب و کارهای زودبازده و با سرمایه اولیه پایین هستند. قارچ‌ها که معمولاً در کشاورزی کمتر مورد توجه هستند، برای کارآفرینانی که به دنبال کشف فرصت‌های جدید در این زمینه هستند، ظرفیت و پتانسیل بالایی دارند. از کاربردهای متنوع در آشپزی گرفته تا خواص دارویی برخی گونه‌ها، ایجاد یک مزرعه قارچ می‌تواند سرمایه‌گذاری سودمندی باشد. در این مقاله، مراحل لازم برای راه‌اندازی کسب‌وکار قارچ‌ را بررسی می‌کنیم و به تفصیل به بررسی نکات لازم جهت شروع صفر تاصد پرورش قارچ می پردازیم. مواردی از قبیل روش های پرورش قارچ؛ پرورش قارچ در منزل؛ پرورش قارچ در گلدان؛ پرورش قارچ دکمه ای؛ پرورش قارچ صدفی؛ پرورش قارچ شاه صدف؛ پرورش قارچ دنبلان؛ میزان سودآوری پرورش قارچ؛ مراحل راه اندازی کسب و کار پرورش قارچ؛ زمان بازگشت سرمایه و غیره مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

چرا پرورش قارچ؟

یکی از دلایل گرایش به پرورش قارچ، تقاضای متنوع افراد برای استفاده از قارچ ها برای آشپزی و تغذیه است. تقاضا برای قارچ های عجیب و غریب مانند شیتاکه، صدف و میتاکه به طور پیوسته در حال افزایش است و بازاری پرسود برای پرورش دهندگان قارچ ایجاد می کند. دلیل دوم،  ارزش غذایی و دارویی این محصول ارزشمند است. علاوه بر جذابیت آشپزی، قارچ ها دارای مزایای سلامتی مختلفی هستند. برخی از انواع قارچ ها، غنی از ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها هستند. در حالی که برخی دیگر، مانند قارچ ریشی، به دلیل خواص دارویی بالقوه شان ارزشمند هستند. دلیل سوم، جنبه اقتصادی پرورش قارچ در منزل است که در عین سادگی، درآمد بالایی را برای پرورش دهندگان رقم می زند. همچنین، به سرمایه اولیه کمی نیاز دارد و زمان برگشت سرمایه در آن، نیز بسیار سریع می باشد.

نحوه برنامه ریزی قبل از شروع پرورش قارچ

اول باید انواع قارچ خود را انتخاب کنید. قارچ های مختلف نیازهای رشد متفاوتی دارند. تصمیم بگیرید که آیا می خواهید روی انواع آشپزی، قارچ های دارویی یا ترکیبی از هر دو تمرکز کنید. دوم، درباره بازار هدف خود تحقیقات لازم را انجام دهید. آیا در منطقه شما تقاضا برای انواع قارچ خاصی وجود دارد؟ خریداران بالقوه مانند رستوران های محلی، بازارهای کشاورزان یا فروشگاه های مواد غذایی سالم را شناسایی کنید. سوم، مکان و زیرساخت مکان مناسبی را برای مزرعه قارچ خود انتخاب کنید. قارچ ها در محیط های با دمای کنترل شده، رطوبت و نور مناسب رشد می کنند. ساخت گلخانه یا تغییر ساختارهای موجود را برای برآورده کردن این الزامات در نظر بگیرید.

آموزش پرورش قارچ در منزل:

در پرورش قارچ در منزل اولین چیزی که بررسی می شود مشخص کردن نوع قارچ است. اینکه می خواهید پرورش قارچ صدفی داشته باشید یا قارچ دکمه ای سفید و یا قارچ شیتاکه، هر یک شرایط خاص خود را دارد. قارچ های صدفی معمولاً در بستر کاه و پوشال اجرا می شود و قارچ های شیتاکه در پوشال های خشک درختان بهتر به عمل می آیند. مراحل پرورش قارچ در منزل بسیار آسان است و نیاز به تجهیزات زیادی ندارد.
موضوع دیگری که در پرورش قارچ در منزل باید به شما بگوییم اینکه زمان مناسب برای کاشت قارچ بسیار مهم است و بین ماه های مهر تا آذر صورت می گیرد در صورتی که امکانات تهویه هوا فراهم باشد درجه حرارت محل پرورش نیز مناسب باشد می توان گفت که قارچ در ماه های دیگر سال نیز کشت و پرورش داده می شود. پرورش قارچ شرایط خاص خود را دارد و باید در محیط تاریک پرورش داده شود.

برای پرورش قارچ در منزل نیاز به یک سالن دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه آن متفاوت است. مثلاً اگر بخواهید 5 تن قارچ پرورش دهید نیاز به یک سالن چهل متری دارید و عایق کاری سالن نیز مطرح بوده و باید از اتلاف گرما و سرما جلوگیری صورت بگیرد. قفسه بندی و آماده سازی و نصب تجهیزات در این زمینه اهمیت زیادی دارد و باید مدنظر قرار بگیرد. در صورتی که قصد شما اجرای یک سالن 5 تنی باشد نیاز به 5 تن کمپوست دارید و البته که برداشت شما بیش از یک تن خواهد بود که سودآوری خوبی را شامل می شود. آموزش پرورش قارچ در وسعت بالا یک سری فنون دارد که باید بررسی کنید.

آموزش پرورش قارچ در گلدان:

1- نیاز به گلدان دارید و باید گلدان را ضدعفونی کنید. در آموزش پرورش قارچ در گلدان هم تاکید به استفاده از کمپوست است. اما می توانید از کاه یا پوشال استفاده کنید دقت کنید که در استفاده از کاه یا پوشال باید آن را روی اجاق با مقداری آب بجوشانید تا از تمیز بودن آن اطمینان حاصل کنید. پیشنهاد ما این است که از گلدان های پهن استفاده کنید چون نیاز به حرارت گلدان تا دمای 21 درجه سانتی گراد است.
2- حال نیاز به یک وسیله تمیز و استریل دارید و باید به مقدار یک مشت اسپان در گلدان خود بریزید و روی یک وسیله حرارتی با دمای 21 درجه سانتی گراد آن را اجرا کنید.
3- گلدان می بایست به مدت سه هفته در یک نقطه درست قرار بگیرد به طوری که پس از گذشت دو هفته باید سر بزنید و شرایط را بسنجید، در صورتی که کرک های سفید روی آن پوشیده شده باشد باید باز هم دو هفته زمان بدهید تا قارچ در موقعیت درستی قرار بگیرد.
4- در نهایت ظرف یا همان گلدان باید در یک مکان تاریک و سرد قرار بگیرد و نیاز به دمای 14 سانتی گراد برای آن است. دقت داشته باشید که چنین شرایطی بسته به شرایط گلدان سنجیده می شود. و بهتر است که با آب مقداری رطوبت به آن اضافه شود.
5- یک لامپ غیر حرارتی برای رشد رو به بالای قارچ ها نیاز است و البته که قارچ ها باید اسپری شود.
6- پس از سه هفته که از مدت پرورش قارچ در خانه گذشت نیاز است که قارچ ها در محیط تاریک و سرد و مرطوب قرار بگیرند و سر از خاک خارج کنند دقت کنید اگر کلاهک ها بزرگ شدند نیاز به چاقوی تیز بوده تا از ساقه چیده شود.

معرفی انواع قارچ؟ (دکمه ای، دنبلان، گانودرما، و …)

قارچ ها علاوه بر ارزش غذایی بالاکه سرشار از ویتامین و فیبر هستند ،خواص درمانی و دارویی هم دارند و برای تقویت سیستم ایمنی، کاهش فشار خون و کاهش کلسترول و حتی برای درمان سرطان و بیماری‌های وخیم استفاده می‌شوند. قارچ ها تنوع بسیار زیادی دارند و مهم ترین چیزی که دارای اهمیت بسیار بالا می باشد نیز همین امر است، که قارچ ها معمولا در دو نوع خوراکی و غیر خوراکی یا همان نوع سمی هستند.

الف) پرورش قارچ دکمه ای سفید

پرورش قارچ دکمه ای سفید بعلت پرطرفدار بودن این مدل از قارچ خوراکی بسیار رایج است و کسانی که به دنبال آموزش پرورش قارچ در منزل هستند این قارچ را مدنظر دارند. این قارچ زراعی بوده و به عنوان شامپاینون نیز شناسایی می شود. قارچ دکمه ای سفید بسیار ملایم بوده و معمولاً 90 درصد از قارچ هایی که می خوریم در این لیست از قارچ وجود دارد. این قارچ ها به صورت خام نیز طعم خوبی دارد و برای سوپ و سالاد و پیتزا استفاده می شود.این قارچ همیشه وقتی خیلی جوان است برداشت می شود. اگر به دنبال قارچی مناسب برای غذا هستید، قارچ های دکمه ای بهترین انتخاب می باشد، چرا که دارای عطر و طعمی ملایم و بافتی سفت هستند.

ب) قارچ دنبلان

قارچ دنبلان نوعی قارچ مخصوص است و از ارزش جهانی زیادی برخوردار است. این قارچ بسیار مقوی بوده و در رستوران ها و همینطور داروسازی از آن استفاده می شود و سرشار از پروتئین و ویتامین است. همچنین، در کاهش قند خون استفاده می شود و کسانی که مبتلا به دیابت هستند، از آن استفاده می کنند. این قارچ به طور کلی اکسیر جوانی بوده و برای قوای جنسی نیز گزینه خوبی است. آنتی اکسیدانی که در این قارچ وجود دارد در فرآیند پخت و پز از بین نمی رود و عملکرد خوبی ایجاد می کند.

برای آشنایی با قارچ دنبلان این مقاله را مطالعه کنید:

♣ همه چیز درباره قارچ دنبلان کوهی | پرورش قارچ ترافل در منزل و گلخانه

ج) قارچ کرمینو

این نوع قارچ، نوعی قارچ طلایی رنگ است که با عنوان بینی بلاس نیز شناسایی می شود و یک نوع قارچ پورتوبلو جوان است و طعم بیشتر به نسبت مدل سفید دکمه ای دارد و بافت آن نیز سفت تر است.

د) قارچ پورتوبلو

پورتوبلو، در غذاهای ایتالیایی استفاده می شود و گزینه خوبی به جای گوشت است و به طور کلی به جای نان همبرگر از قارچ استفاده می شود و مانند یک چتر باز است. این قارچ ها بافت شبیه به گوشت داشته و به صورت کبابی و شکم پر استفاده می شود. معمولاً در آموزش پرورش قارچ در منزل باید در ابتدا اطلاعات شما از قارچ ها تکمیل باشد.

ه) قارچ شیتاکه

کسانی که قصد آموزش پرورش قارچ در منزل برای طب سنتی دارند به سراغ قارچ شیتاکه می روند که نوعی قارچ بلوطی است و در گذشته در جنگل یافت می شد امروزه این قارچ به شکل قهوه ای بوده و شبیه به چتر است و به صورت حلقه حلقه شده استفاده می شود و عطر و بوی جنگل دارد. این عطر و طعم در سبک های خشک شده اجرا می شود و بافت آن شبیه به پورتوبلو است یعنی زمانی که پخته می شود طعم دودی خاکی دارد. مراحل پرورش قارچ بسیار آسان است کافیست دقیق باشید.

و) قارچ مایتاکه

قارچ مایتاکه نوعی قارچ مانند کلم است و در زیر کلاهک آن یک سری منافذ ریز وجود دارد. این قارچ عطر خاکی داشته و با سیب زمینی سرخ شده استفاده می شود و به تقویت سیستم ایمنی و درمان قند خون کمک می کند.

ز) قارچ گانودرما

در این آموزش جا دارد کمی در مورد قارچ گانودرما صحبت کنیم. قارچ گانودرما برای مناطق گرم و مرطوب بوده و عضو ثابت از طب شرقی محسوب می شود و خواص درمانی آن بسیار اثر بخش است. قارچ گانودرما به دلیل خواص بیشمار و ترکیبات مغذی در ساختار آن نوعی قارچ با خواص درمانی و شفا بخش به حساب می آید. به همین علت برای درمان بعضی از بیماری ها مانند انواع سرطان ها ،دیابت و … توصیه می شود. این قارچ برای تقویت دستگاه ایمنی بسیار مناسب بوده و به طور کلی خاصیت زیادی برای بدن دارد.

ح) پرورش قارچ دکمه ای قهوه ای

قارچ دکمه‌ ای قهوه‌ ای در واقع کاملا شبیه به قارچ دکمه ای سفید است،از نظر اندازه فرقی با قارچ های دکمه ای سفید ندارند .ولی عطر و طعم و بافت بهتری دارند . و اگر شما جز افرادی هستید که گوشت مصرف نمیکنید این نوع قارچ به دلیل پروتئین بالا بهترین جایگزین می باشند. البته این قارچ در ایران نسبت به سایر انواع سفید کمیاب‌تر و نایاب تر است.

ط) پرورش قارچ صدفی

قارچ های صدفی یا قارچ دکمه ای در لیست قارچ های تلخ قرار دارند اما در غذاهای گوشتی استفاده می شود و منبع مواد معدنی و مس و آهن و روی هستند. این قارچ ها خاصیت ضد التهاب دارند.در این قسمت در مورد پرورش قارچ صدفی و قارچ دکمه ای به طور خلاصه توضیحاتی نیز داده می شود.

مراحل پرورش قارچ دکمه ای، پرورش قارچ صدفی و شاه صدف:

آموزش پرورش قارچ دکمه ای:

در آموزش پرورش قارچ دکمه ای ورود کمپوست شامل 4 مرحله است، مرحله ریسه دوانی در کمپوست، ریسه دوانی در خاک پوششی، هوادهی و باردهی که هر یک باید به دقت ارزیابی شود. زمانی که کمپوست وارد سال شد می بایست کیسه ها را با دقت و بدون پاره شدن روی قفسه ها انتقال داده شود. پس از باز کردن درب بلوک های کمپوست می بایست شرایط محیطی لازم برای رشد بذر فراهم شود.

آموزش پرورش قارچ صدفی:

قارچ های صدفی یکی از بهترین قارچ های خوراکی هستند که در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر بسیار سود آور بوده و در حرارت بالا پرورش داده می شوند. در آموزش پرورش قارچ صدفی اشاره ای به کیسه های پلاستیکی شده است به طوری که بستر کشت همان کاه و کلش بوده که در داخل کیسه قرار می گیرد و همینطور بذر قارچ در داخل بطری به داخل کیسه قرار داده می شود. پرورش قارچ صدفی را می توان در جعبه های چوبی نیز انجام داد.

آموزش پرورش قارچ شاه صدفی:

قارچ صدفی ارزش غذایی بالایی دارد و تاثیرات مناسب دارویی داشته و به طور کلی در نمونه های خوراکی و دارویی اجرا می شود این قارچ نیز داخل کیسه های پلاستیکی کاهش و پرورش داده می شود. سیستم کشت درون بطری پلاستیکی نیز برای قارچ های شاه صدفی وجود دارد و موقعیت اجرایی آن مناسب و قابل قبول است.

♣ نکات قابل توجه در پروسه ی پرورش قارچ ♣

♣ انواع کود های مورد نیاز در پرورش قارچ

چه شما به پرورش قارچ صدفی مشغول باشید چه دکمه ای و یا هر نوع دیگری از قارچ ها، یکی از الزاماتی که مراحل پرورش قارچ به شدت نیاز به توجه دارد، استفاده از کود مناسب پرورش قارچ می باشد. کودی که در آموزش پرورش قارچ پیشنهاد می شود، بر اساس نوع قارچ متفاوت است. مثلاً اگر قرار است پرورش قارچ دکمه ای قهوه ای را انجام دهید، کود های حیوانی ازجمله کود اسب و کود گوسفندی گزینه های خوبی هستند. کود گاو معمولاً در پرورش قارچ کمتر مورد استفاده می شود. بهترین کودی برای آموزش پرورش قارچ در منزل، کودی است که برگرفته از حیوانات قوی و سالم و سخت کوش است. کود باید تازه باشد و در زمان درستی اعمال شود.

همچنین بخوانید:

♣ ضدعفونی کننده مناسب برای سالن پرورش قارچ و ضدعفونی خاک پوششی و کمپوست

نحوه ی مصرف، میزان مصرف و زمان مصرف کودهای پرورش قارچ

در آموزش پرورش قارچ در منزل بسیار مهم است که نحوه مصرف کود سنجیده شود در صورتی که شما کود قارچ پرورش می کنید این روند تنها دو الی سه هفته طول خواهد کشید و اگر کود مرغ استفاده می کنید نیز زمان 4 هفته ای برای آماده شدن کمپوست نیاز است.

♣ ضدعفونی سالن های پرورش قارچ

علاوه بر اهمیت توجه به کودهای مورد نیاز پرورش قارچ، توجه به تمیز نگه داشتن سالن پرورش قارچ نیز، یکی از حیاتی ترین مسائل برای بقای این کسب و کار می باشد.

ضرورت استفاده از مواد ضدعفونی کننده پرورش قارچ به جهت حذف اسپورها و عوامل بیماری زای موجود در تجهیزات، وسایل کار، دیوارها، کف سالن ها، لباس های کارکنان، ظروف برداشت و دیگر وسایل می باشد. غالباً برای ضدعفونی سالن پرورش قارچ از روش های سنتی استفاده می شود.  از جمله سموم قارچ کش قابل استفاده در این زمینه بنومیل و کاربندازیم و یا وایتکس هستند. به منظور ضدعفونی وسایل و تجهیزات کشت، از الکل اتیلیک رقیق استفاده می شود. علاوه بر سالن پرورش قارچ و ابزار کشت، کاه و کلش مورد استفاده در بستر نیز باید ضدعفونی شود. در این بخش از مواد شیمیایی استفاده نمی شود و اصولا این کار توسط بخار و آب جوش صورت می گیرد.

ضدعفونی کننده ای که در این بخش مورد استفاده قرار می گیرد، نباید برای انسان و موجودات زنده مضر باشد. قبل از کشت سالن پرورش ضدعفونی می شود و همه آلودگی های موجود از بین می روند. اما تضمینی وجود ندارد که آلودگی مجدد وارد سالن نشود. به همین دلیل علاوه بر دیواره ها و هواکش ها، هوای داخل سالن نیز باید ضدعفونی شود. ویدیوی زیر می توانند در زمینه ضدعفونی سالن پرورش قارچ مفید باشند: