ضدعفونی کننده ها و گندزداهای رایج صنایع لبنی و غذایی

ضدعفونی کننده به عواملی گفته می شود که از رشد و تکثیر میکروب ها در محیط زنده جلوگیری کرده و یا موجب نابودی آنها می شود و به طور کلی در سطوح زنده کاربرد دارد. در غلظت های پایین یک آنتی سپتیک یا ضدعفونی کننده می تواند از رشد و نمو جلوگیری کند اما در غلظت های بالا ممکن است همان ماده میکروارگانیسم را از بین ببرد. زمان برای این مواد اهمیت خاصی دارد. در حالت کلی غلظت ضدعفونی کننده باید نسبت به گندزداها کمتر باشد تا مانع از آسیب به بافت های بدن شود. در این مقاله سعی داریم که به گندزداهای رایج صنایع لبنی و غذایی بپردازیم.

گندزدا Disinfectant و گندزدایی Disinfection

گندزدا، ضدعفونی کننده یا Disinfectant، به هر گونه عامل یا ترکیب شیمیایی اطلاق می شود که باعث جلوگیری از عفونت و یا از بین رفتن میکروب های بیماری زا و سایر میکروارگانیسم های مضر شود. طبق تعریف انجمن بهداشت عمومی آمریکا به کشتن عوامل پاتوژن با روش های شیمیایی و یا فیزیکی که بطور مستقیم اعمال می گردد، ضدعفونی می گویند. گندزدایی، به ازبین بردن اشکال رویشی بالقوه خطر ناك ارگانیسم های بیماری زا بر روی اشیاء بی جان گفته می شود که نمی تواند با اطمینان کافی تمامی میکروب ها را از بین ببرد. گندزدایی زمانی به کار می رود که عمل استریلیزاسیون غیر ضروری و یا غیرممکن باشد. هدف از گندزدایی به حداقل رساندن خطر عفونت و فساد محصولات می باشد که بیشتر با استفاده از مواد شیمیایی و از طریق کاهش تعداد میکروب ها بویژه میکروب های بیماری زا در محیط بی جان انجام می شود.

تفاوت شستشو و ضدعفونی کردن و گندزدایی صنایع غذایی

ضدعفونی کردن و گندزدایی در لغت، هم معنی هستند؛ با این تفاوت که از کلمه گندزدا بیشتر برای اشیا و جامدات و از ضدعفونی کننده در مورد انسان و موجودات زنده می توان استفاده کرد. همچنین، از نظر علمی یک ترکیب شیمیایی که خاصیت ضدعفونی کننده دارد، در غلظت های کم موثر واقع می شود. اما یک ترکیب گندزدایی کننده در غلظت های بالا اثر مشابه را دارد.

انواع روش های ضدعفونی کردن و استریلیزاسیون

در حالت کلی عوامل منهدم کننده میکروبی درطبقه بندی فوق را می توان به دو بخش فیزیکی و عوامل شیمیایی تقسیم بندی کرد. همه روش هایی که برای ضدعفونی کردن و استریلیزاسیون مورد استفاده قرار می گیرند، در سه دسته زیر تقسیم بندی می شوند:

• نابودي کامل میکروارگانیسم ها
• کشتن یا غیر فعال کردن آنها
• روش های فیزیکی برای جدا کردن آنها

---

همچنین بخوانید:

♣ ضدعفونی کننده در صنایع غذایی

♣ آشنایی با فرایند شستشو در صنایع لبنی و غذایی

---

گندزداهای رایج صنایع  لبنی و غذایی

گندزداهای رایج صنایع لبنی، از نظر نوع کاربرد به دو دسته زیر تقسیم بندی می شوند:

• ضد عفونی کننده های آمونیومی
• ضد عفونی کننده های اسیدی با پایه پراستیک اسید یا سبز

الف) ضدعفونی کننده های صنعتی آمونیومی

این ضد عفونی کننده از نوع آمونیومی و بدون بو است. همچنین، استفاده از آن آسان بوده و دارای اثر ضدمیکروبی طولانی است. برای از بین بردن بوی بد و چربی بدون استفاده از حرارت می توان از این نوع گندزدا ها استفاده کرد. این ضدعفونی کننده، در تمامی صنایع غذایی، لبنی، نوشیدنی، مزارع لبنی، صنایع گوشت و مرغ و ماهی مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول یک گندزدای قوی می باشد که دارای بنزالكونیوم كلراید با عنوان یك تركیب آمونیومى چهارگانه است. این محصول براى رفع بوى بد، گندزدایى و بهداشتى كردن ایده آل می باشد و در طیف ضدمیكروبى وسیعى کاربرد دارد.

کاربرد ضد عفونی کننده صنعتی آمونیومی در کلیه صنایع غذایی

این ضدعفونی کننده از جمله ضدعفونی کننده های رایج در صنایع لبنی و غذایی  بوده و محصولى فرموله مطابق با استانداردهاى سازمان حفاظت از محیط زیست (EPA) است كه جهت ضد عفونى كردن و بهداشتى كردن سطوح در تسهیلات فرآورى گوشت، طیور، میوه و سبزیجات، سیب زمینى، تخم مرغ، كیك و كلوچه و سایر صنایع مشابه به شکل زیر کاربرد دارد:

• سیستم CIP و COP
• دستگاه ها، تجهیزات و ابزار آلات
• تولید و بسته بندی
• زمین، دیوارها، میزها و صندلی ها
• سرویس های بهداشتی
• فاضلاب ها
• تجهیزات مستعد تشکیل بیوفیلم
• مه پاشی

کاربرد ضد عفونی کننده صنعتی آمونیومی در صنایع لبنی، نوشیدنی و مزارع لبنی

از گندزداهای بر پایه آمونیوم چهارتایی، در صنایع زیر با اطمینان استفاده می شوند:

• کانتینرها و تجهیزات تولید و بسته بندی
• لوله های انتقال
• سطوح و تجهیزات محوطه شیردوشی
• دیوارها و زمین های سالن تولید
• تجهیزات مستعد تشکیل بیوفیلم

کاربرد ضد عفونی کننده صنعتی آمونیومی در صنایع گوشت و مرغ و ماهی

در کنار کاربرد این محلول ها در صنایع غذایی و لبنی، می توان به گندزدایی و ضدعفونی صنایع گوشت، مرغ و ماهی اشاره کرد. کاربرد محلول های آمونیومی در این صنایع، به شرح زیر است:

• تجهیزات تولید و بسته بندی
• تخته های برش گوشت
• زمین ها، دیوارها و غیره

---

همچنین بخوانید:

♣ کاربرد پراکسیدین در صنایع غذایی

♣ آشنایی با انواع محلول های ضدعفونی کننده سطوح

---

ب) ضد عفونی کننده های اسیدی با پایه پر استیک اسید (ضدعفونی کننده های سبز)

این نوع ضدعفونی کننده، از دیگر گندزداهای رایج صنایع لبنی و غذایی است. این محلول، با پایه پر استیک اسید، یک گندزدای بسیار قوی، کاهنده ی قوی پاتوژن ها و ضد عفونی کننده ی سطح بالا محسوب می شود. محلول بر پایه پراستیک اسید، ماده ای منحصر به فرد و موثر براى نابودی انواع پاتوژن ها (باكترى هاى گرم مثبت، گرم منفى، ویروس ها، قارچ ها، كپك ها و جلبك ها) از سطوح می باشد. این ماده به صورت محلول در آب با درصدهاى مختلفی از هیدروژن پر اکساید و اسید استیک، برای ضدعفونى كردن و گندزدایى سطوح و تجهیزات فراورى غذا در كارخانجات لبنى، نوشیدنى، واحدهاى بسته بندى و فرآورى غذا به کار گرفته می شود.

مزایای ضدعفونی کننده اسیدی با پایه پر استیک اسید

از مهم ترین مزیت های این نوع گندزداهای رایج صنایع لبنی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• كاربرد موثر و با كیفیت:

این ضدعفونی کننده هم در سطوح تجهیزات فرآورى مواد غذایى و هم در سطوح بدون تماس با مواد غذایى به کار گرفته می شود.

• استفاده راحت:

ابتدا مواد غذایى را از روى سطوح جمع آوری کنید. سپس سطح را به روش فیزیکی یا شیمیایی تمیز و بعد از آن از ضد عفونی کننده اسیدی با پایه پر استیک اسید استفاده کرده و خشک کنید.

• اثرگذارى سریع بر روى میكروارگانیسم ها:

با در نظر گرفتن فرمولاسیون ماده به سرعت از طریق اکسیداسیون، تمامی باکتری ها را از نابود می کند.

• عدم نیاز به آبكشى و پاك كردن محیط بعد از استفاده:

مواد باقیمانده این ماده در محیط، اكسیژن و استیك اسید است كه در آخر نیز به آب و دى اكسید كربن تبدیل می شود و هیچ گونه باقیمانده سمى بر جای نمى گذارد. همچنین این محصول فاقد هر گونه ترکیبات آلدئیدى، فنول و فسفات است.

• سازگاری با بیشتر مواد ها:

این محصول بعد از پاك كردن سطوح باعث درخشنده ترشدن آنها می شود. همچنین، باعث از بین رفتن رنگ سطوح و یا ایجاد لكه هاى سفید نمى شود.

• مدت زمان مصرف:

این ماده در صورت باز شدن، به مدت شصت روز قابل استفاده است و در صورت رقیق شدن نیز تا 24 ساعت همچنان دارای قابلیت مصرف است. در دماى اتاق و شرایط خشك و خنك قابل نگهدارى می باشد و استفاده از آن نیز به جز در موارد خاص نیازمند افزایش دما نیست.

کاربرد ضد عفونی کننده اسیدی با پایه پر استیک اسید در صنایع غذایی

اسید پراستیک اسید به شکل محلول پاشی، بخارشویی و مه پاشی می تواند استفاده شود. طیف گسترده ی کاربرد پراستیک اسید در صنایع غذایی، آشامیدنی و لبنی به شرح زیر است:

• سیستم های CIP و COP
• دستگاه ها، تجهیزات و ابزار آلات
• تولید و بسته بندی
• فرآوری آب، حوضچه های ورودی
• سرویس های بهداشتی
• فاضلاب ها
• تجهیزات مستعد تشکیل بیوفیلم
• پاستوریزاتورها
• لوله های انتقال، تانک ها

کاربرد ضد عفونی کننده اسیدی با پایه پر استیک اسید در صنایع مرغ و گوشت و ماهی

از گندزداهای سطج بالای بر پایه پراستیک اسید، می توان در صنایع بسته بندی و فرآوری گوشت، مرغ و ماهی نیز به شکل زیر بهره برد:

• تجهیزات تولید و بسته بندی
• بخار شویی
• فاضلاب و پساب

کلام آخر:

در مقابل با برخی گندزدهای خطرناک و سرطان زا مانند فرمالین، شرکت آرال شیمی، محلول فوداسیب را به عنوان ضدعفونی کننده و گندزدای رایج صنایع لبنی پیشنهاد می کند. این محلول سبز یا ارگانیک که بر پایه پر استیک اسید است، دوستدار محیط زیست است. فوداسیب پس از مصرف، به ترکیبات بی خطر استیک اسید، اکسیژن و آب، تجزیه می شود. این محصول از جمله ضد عفونی کننده های ضد میكروارگانیسم هاى بیمارى زا است و با توجه به طیف وسیع فعالیت شیمیایی خود دارای توانایی از بین بردن كلیه اشكال میكروبی است.

⇐ بروزرسانی شده در اردیبهشت 1403