بررسی جامع انواع بیماری های مرکبات

طبق آمار منتظر شده از مرکز آمار ایران منتهی به سال 1402، ایران هفتمین رتبه تولید مرکبات در جهان را دارد. از این رو، بیماری‌های مرکبات به دلیل انتشار سریع، می توانند سالانه میلیاردها دلار خسارت به صنعت مرکبات وارد سازند. همچنین، به عنوان تهدیدی جدی برای تولید مرکبات در سراسر جهان محسوب می‌شوند. بیماری‌های باکتریایی مرکبات، مانند شانکر مرکبات و گرینینگ، که ناشی از باکتری‌های خاصی هستند، می‌توانند تأثیرات مخربی بر کیفیت و کمیت محصولات داشته باشند. در این مقاله، تصویری جامع از رایج‌ترین بیماری‌های قارچی، ویروسی و باکتریایی مرکبات، علائم هر یک از آن‌ها، و روش‌های کنترل و پیشگیری از این بیماری‌ها ارائه می شود. این رویکرد می‌تواند به کشاورزان و باغداران کمک کند تا با آگاهی بیشتری با این مشکلات مقابله کرده و خسارات ناشی از این بیماری‌ها را به حداقل برسانند.

---

همچنین بخوانید:

♣ آفات مرکبات و روش های مبارزه با آن ها

♣ حذف کپک سبز مرکبات با استفاده از ترکیبات پراستیک اسید

---

طبقه بندی بیماری ها وآفات مرکبات:

برای فهم بهتر موضوع، و تشخیص تفاوت بیماری ها، لازم است یک دسته بندی کلی و شفاف انجام بدهیم. به طور کلی، بیماری های مرکبات به 3 دسته بیماری های باکتریایی شامل (بیماری میوه سبز؛ بیماری شانکر باکتریایی)، بیماری های ویروسی از قبیل (تریستزا؛ لکه قهوه ای آلترناریای ؛ لپروز) و همچنین بیماری های قارچی مانند ( نماتد؛ بیماری لکه سیاه؛ اسکب) تقسیم می شوند. همچنین، آفات مرکبات ماند نماتد، شپشک و سایر آفات نیز می تواند موجب کاهش عملکرد محصول شود. جدول زیر، بطور خلاصه، رایج ترین بیماری های مرکبات را نشان می دهد:

روش‌های کنترل	علائم بیماری	علت بیماری	نام بیماری
استفاده از ارقام مقاوم، هرس به‌موقع، کاهش کودهای ازته، و استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب	لکه‌های قهوه‌ای بر روی برگ‌ها و سرشاخه‌های جوان، رگبرگ‌های زرد و بافت مرده روی برگ‌ها	قارچ‌های جنس آلترناریا	لکه قهوه‌ای آلترناریای
شناسایی و ضدعفونی نهال‌های آلوده، رعایت اصول بهداشتی، استفاده از نهال‌های سالم و مقاوم، و مدیریت مناسب خاک و آبیاری	ریشه‌های آسیب‌دیده، پژمردگی گیاه، ریزش شاخ و برگ‌ها، و تغییر رنگ برگ‌ها به خاکستری	نماتدها	بیماری نماتد
حذف علف‌های هرز، رعایت فواصل بین درختان، استفاده از کودهای مناسب، و تهیه نهال‌های سالم از خزانه	ترشح صمغ در اطراف طوقه و ریشه، بوی ماهی یا ترشی از قسمت‌های آلوده، صمغ آبکی و بی‌رنگ	قارچ فیتوفتورا	بیماری گموز
هرس به‌موقع درختان، سمپاشی با قارچ‌کش‌های مناسب، کاهش مدت انبارداری میوه‌ها، و استفاده از ارقام مقاوم به بیماری	لکه‌های سیاه برجسته بر روی میوه‌ها و برگ‌ها، ریزش برگ‌ها، و کاهش کیفیت میوه‌ها	قارچ‌های جنس گوئیناردیا	بیماری لکه سیاه مرکبات
استفاده از قارچ‌کش‌های مخصوص، اجتناب از آبیاری بارانی، و مدیریت مناسب باغ	جوش‌های سطحی بر روی میوه‌ها و برگ‌ها، ریزش برگ‌ها، و حساسیت میوه‌ها به شرایط محیطی	قارچ السینوئه فاوستتی	بیماری اسکب
مدیریت آفات، بهبود شرایط محیطی مانند رطوبت و pH خاک، و استفاده از کودهای مناسب برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای گیاه	زرد شدن، جمع شدن و خمیدگی برگ‌ها به سمت داخل	آفات مانند کنه و شته، مشکلات محیطی مانند تنش خشکی و کمبود پتاسیم	پیچ خوردگی برگ مرکبات
استفاده از قارچ‌کش‌های مخصوص، بهبود گردش هوای باغ، هرس به‌موقع درختان و حذف برگ‌های آلوده، استفاده از ارقام مقاوم و مدیریت صحیح آبیاری	لکه‌های کوچک مایل به خاکستری یا سفید بر روی برگ‌ها و شاخه‌ها، اعوجاج برگ‌ها، زرد شدن و ریزش زودرس برگ‌ها، و جوانه‌های گل که شکوفه نمی‌کنند	قارچ‌های جنس اریسیفه	سفیدک مرکبات
رعایت شرایط بهداشتی در طول برداشت و ذخیره‌سازی میوه‌ها، کاهش رطوبت محیط ذخیره‌سازی، و استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب در صورت نیاز	نواحی سبز و پودری بر روی میوه‌های پرتقال، پوسیدگی و فساد میوه‌ها در دوره ذخیره‌سازی	قارچ پنسیلیوم دیجیتاتوم	کپک سبز مرکبات
رعایت اصول بهداشتی در طول برداشت و نگهداری میوه‌ها، استفاده از روش‌های مناسب ذخیره‌سازی، کنترل رطوبت، و استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب	لکه‌های قهوه‌ای تیره یا سیاه بر روی میوه‌ها، پوسیدگی نرم و سیاه شدن میوه‌ها که به طور کامل میوه را پوشش می‌دهد	قارچ‌های جنس آلترناریا	سیاه شدن میوه مرکبات
استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب، هرس به‌موقع، نظارت بر وضعیت درختان، استفاده از ارقام مقاوم به بیماری، و بهبود شرایط محیطی در باغ	ضایعات کوچک و لکه‌های نامنظم بر روی میوه‌ها، بافت خشن و زبر ضایعات که عمدتاً بر کیفیت ظاهری میوه تأثیر می‌گذارند، به ویژه در گریپ‌فروت‌ها و سایر مرکبات جوان	قارچ دیاپورت سیتر	ملانوز مرکبات

در ادامه، به هر کدام از بیماری های قارچی محصولات کشاورزی، بیماری های ویروسی محصولات کشاورزی و بیماری های باکتریایی محصولات کشاورزی می پردازیم.

رایج ترین بیماری های مرکبات

در این قسمت، به بررسی بیماری های رایج در مرکبات می پردازیم. بیماری های شانکر مرکبات، بیماری لکه قهوه ای مرکبات، بیماری لکه موجی مرکبات را می توان در زمره شایع ترین بیماری های مرکبات نام برد. با این وجود، تلاش میکنیم به طور موردی شاخص ترین نوع هر کدام از بیماری های قارچی محصولات کشاورزی، بیماری های ویروسی محصولات کشاورزی و بیماری های باکتریایی محصولات کشاورزی را معرفی می نماییم.

1. بیماری ویروسی تریستزا (Citrus Tristeza Virus)

بیماری ویروسی تریستزا یکی از مهمترین و البته رایج ترین بیماری های مرکبات محسوب می شود. این بیمار از طریق واردات نهال های پیوندی به خصوص نارنگی از ژاپن به ایران به وجود آمده است. بیماری ویروسی تریستزا سبب می شود که گیاه درگیر گلدهی بی موقع شده و یا به زوال تدریجی برسد و از سوی دیگر سبب ایجاد ضعف در گیاه می شود. بیماری ویروسی تریستزا سبب تخریب آوندها شده و در رسیدن مواد غذایی به ریشه مزاحمت و اختلال ایجاد می کند. بر اساس مطالعات اخیر، بیماری‌های ویروسی مرکبات به ویژه در مناطق گرم و مرطوب دنیا، به عنوان یکی از عوامل اصلی کاهش تولید مرکبات شناسایی شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2025، بیش از 30% از باغات مرکبات در برخی مناطق جهان تحت تأثیر این ویروس‌ها قرار گیرند.

• راه های انتقال بیماری ویروسی تریستزا:

این ویروس عمدتاً از طریق شته‌ها و حشرات ناقل دیگر منتقل می‌شود، که کنترل آن را بسیار دشوار می‌سازد. شته‌ها، به ویژه شته‌های مرکبات، به عنوان ناقلین اصلی ویروس تریستزا عمل می‌کنند و توانایی آن‌ها در جابجایی ویروس از گیاهان آلوده به گیاهان سالم، باعث گسترش سریع بیماری می‌شود. اگرچه برخی از ارقام مرکبات به این ویروس مقاومت نشان می‌دهند، اما بخش عمده‌ای از باغات مرکبات جهان همچنان در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

• عامل و راه های کنترل ویروسی تریستزا:
  

برای کاهش خسارات ناشی از تریستزا، استفاده از ارقام مقاوم، مدیریت مناسب باغات، و کنترل ناقلان ویروس از جمله اقدامات کلیدی هستند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که به کارگیری روش‌های پیشرفته مانند استفاده از فن‌آوری‌های جدید در کنترل ناقلان و بهبود روش‌های کشاورزی می‌تواند به طور قابل توجهی از میزان خسارات ناشی از تریستزا بکاهد. این اقدامات می‌تواند به حفظ و بهبود تولید مرکبات در مناطق آلوده کمک کند و در نتیجه به پایداری و بهره‌وری صنعت مرکبات در سطح جهانی کمک نماید.

2. بیماری ویروسی لپروز (Citrus Leprosis Virus)

بیماری لپروز در لیست بیماری های ویروسی محصولات کشاورزی قرار گرفته است و صنعت مرکبات را به خطر می اندازد. روی شاخه ها زخم شده و میوه آلوده می شود. زخم های گرد یا بیضی شکل روی میوه دیده می شود. زخم ها به رنگ قهوه ای هستند و شامل قطر 2 الی 3 میلیمتری هستند.

• عامل و راه های انتقال بیماری ویروسی لپروز:

عامل این بیماری ویروس لپروزیس است. این بیماری به صورت مکانیکی از یک گیاه به گیاه دیگر منتقل می شود. کنه ها مهمترین عامل انتقال این بیماری هستند.

• کنترل بیماری ویروسی لپروز:

این بیماری نیاز به مدیریت دقیق کنه‌ها در باغات دارد، و فرآیند قرنطینه نیز باید به دقت انجام شود تا از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری شود . علاوه بر این، استفاده از سموم مناسب برای کنترل کنه‌ها و همچنین به کارگیری روش‌های مدیریت یکپارچه آفات (IPM) می‌تواند به کاهش تأثیر این بیماری در باغات کمک کند.

3. بیماری اگزوکورتیس مرکبات (Exocortis)

بیماری اگزوکورتیس مرکبات یکی از مهمترین بیماری های مرکبات محسوب می شود. این بیماری در شمال کشور بیشتر دیده شده و در مازندران تکثیر شده است. یکی از نشانه های مهم این بیماری، کم رشدی شدید و پوسته پوسته پایه ها بوده که سبب ایجاد مشکلات زیادی در برگ گیاه می شود. این بیماری بر روی پرتقال و نارنگی بیشترین اثر بد را می گذارد. در صورتی که گیاه درگیر پیچیدگی های شدید برگ حول محور اصلی به سمت پایین باشد باید به بیماری اگزوکورتیس مرکبات  مشکوک شد.

• عامل و راه های انتقال بیماری اگزوکورتیس مرکبات:

این بیماری، توسط ویروس سیتروس لنفومایی (Citrus exocortis viroid) ایجاد می‌شود. همچنین، معمولاً از طریق استفاده از پیوندک‌های آلوده گسترش می‌یابد.

• کنترل بیماری اگزوکورتیس مرکبات:

مدیریت و کنترل آن نیازمند استفاده از پیوندک‌های سالم و همچنین نظارت دقیق بر منابع گیاهی مورد استفاده است. در صورتی که بیماری اگزوکورتیس به موقع شناسایی و کنترل نشود، می‌تواند به مرگ تدریجی درختان منجر شود و خسارات جبران‌ناپذیری به باغات وارد کند.

4. بیماری کیسه صمغی (Blind Pocket)

بیماری کیسه صمغی که با عنوان کیسه گشاد یا سنگریزه ای نیز شناسایی می شود معمولاً روی درختان قدیمی دیده می شود. این بیماری بسیار مشابه با بیماری کیسه تور است و علائم یکسانی دارد. حفره های طولی در تنه درخت ایجاد شده و شاخه های درختان را الوده می کند. صمغ زیر پوستی در نواحی فرورفته ترشح می شود و در صورتی که بیماری کیسه صمغی شدید تر باشد سبب نافرم شدن تنه و شاخه های درختان می شود و درخت حالت خمیده پیدا می کند.

• عامل و راه های انتقال بیماری کیسه صمغی:

در بین بیماری های مرکبات، بیماری کیسه صمغی در لیست بیماری های باکتریایی محصولات کشاورزی قرار گرفته است و سبب بروز سرخشکیدگی می شود. به طور عمده در باغات قدیمی مشاهده می‌شود که به دلیل سن بالای درختان و کاهش مقاومت آنها، مستعد ابتلا به این بیماری هستند.

• کنترل بیماری کیسه صمغی:

برای کنترل بیماری کیسه صمغی، ابتدا باید شاخه‌ها و بخش‌های آسیب‌دیده‌ی درخت شناسایی و هرس شوند. استفاده از سموم باکتریایی مناسب و رعایت بهداشت در هنگام هرس و انجام سایر عملیات کشاورزی نیز می‌تواند به جلوگیری از گسترش این بیماری کمک کند. همچنین، تقویت درختان با استفاده از کودهای مناسب و حفظ سلامت عمومی باغ، می‌تواند به کاهش حساسیت درختان به این بیماری کمک کند. در نهایت، انتخاب درختان مقاوم و استفاده از نهال‌های سالم نیز از جمله راهکارهای مؤثر در جلوگیری از شیوع این بیماری است.

5. بیماری میوه سبز( Citrus Greening)

بیماری میوه سبز یکی از مهمترین بیماری های باکتریایی محصولات کشاورزی محسوب می شود و مشهور به گرینینگ است. این بیماری در ایران مشهور به یک بیماری قرنطینه ای است. در این بیماری برگ گیاه زرد شده و کوچک و چرمی به نظر می رسد و برگ دچار ریزش شده و میوه و شکوفه دهی خارجی از فصل صورت می گیرد.

• عامل و راه های انتقال بیماری باکتریایی میوه سبز:

این بیماری، توسط باکتری‌هایی ایجاد می‌شود که به آوندهای آبکش گیاه حمله می‌کنند و مانع از جریان مناسب مواد غذایی در درخت می‌شوند. روش انتقال آن به صورت تکثیری و پایا است و حشره ناقل با یک بار تغذیه از درخت آلوده این بیماری را منتقل می سازد.

• کنترل بیماری باکتریایی میوه سبز:

کنترل این بیماری به دلیل ماهیت باکتریایی و سرعت انتقال آن، بسیار چالش‌برانگیز است. استفاده از نهال‌های سالم، ریشه کردن شدن آفت پسیل، مدیریت مناسب باغ، و جلوگیری از انتقال نهال‌های آلوده از جمله اقدامات اولیه برای کنترل این بیماری هستند. همچنین، کنترل حشره ناقل که اغلب پسیل آسیایی مرکبات است، با استفاده از سموم مناسب و روش‌های مدیریت آفات، می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک کند. تحقیقات اخیر نشان داده است که بیماری گرینینگ می‌تواند تا 60 درصد از محصولات مرکبات را در مناطق آلوده نابود کند، که این امر نشان‌دهنده اهمیت بالای مدیریت و کنترل این بیماری است.

---

همچنین بخوانید:

♣ سمپاشی مرکبات: ضرورت، روش ها و زمان مناسب آن

♣ هر آنچه که باید در مورد آفت کشی مرکبات باید بدانید!!

---

6. بیماری جاروی جادوگرلیمو (Witches’ broom disease of lime)

بیماری جاروی جادوگر در لیست 20 نوع آفات مربوط به بیماری های مرکبات قرار گرفته است. این بیماری، بیشتر بر لیمو ترش اثر می گذارد به طوری که فاصله بین جوانه ها کمتر می شود. نام دیگری از بیماری جاروک لیموترش است و بیشتر استان کرمان و هرمزگان را مورد پوشش قرار داده است. اگر به بیماری های ویروسی محصولات کشاورزی دقت شود بیماری جاروی جادوگر یکی از موارد پر اهمیت محسوب می شود.

• عامل و راه های انتقال بیماری جاروی جادوگر:

بیماری جاروی جادوگر، به‌واسطه پیوندک‌های آلوده منتقل می‌شود و به دلیل اثرات منفی‌اش بر کیفیت و بازدهی لیمو ترش، در دسته بیماری‌های ویروسی محصولات کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است.

• کنترل بیماری جاروی جادوگر:

کنترل این بیماری نیازمند شناسایی و حذف پیوندک‌های آلوده و همچنین مدیریت دقیق باغات برای جلوگیری از گسترش آن است. مطالعات نشان داده‌اند که مدیریت صحیح باغات و پیشگیری از ورود پیوندک‌های آلوده می‌تواند به کاهش خسارات ناشی از این بیماری کمک کند

7. بیماری استابورن یا ریز برگی مرکبات (Stubborn Citrus)

در بین انواع بیماری های مرکبات، بیماری استابورن یا ریز برگی مرکبات یکی از موارد شناخته شده و رایج است. این بیماری بیشتر در مناطق گرم و خشک رویت می شود. به طوری که گیاه حالت شادابی خود را از دست می دهد. این بیماری نسبتاً بی سر و صدا بوده تا حد زیادی مرموز است. علائم آن، شامل تغییر وضعیت اندازه میوه ها، کاهش کیفیت میوه ها و کوچک شدن سر شاخ و شاخه ها است.

• عامل و راه های انتقال بیماری استابورن مرکبات:

 بیماری استابورن یا ریز برگی مرکبات بر اساس پیوندهای آلوده وارد باغ می شود و در لیست بیماری های ویروسی محصولات کشاورزی قرار دارد.

• کنترل بیماری استاورن مرکبات:

برای کنترل این بیماری، جلوگیری از ورود حشرات ناقل و تخلیه سریع علف‌های هرز از باغات ضروری است. تحقیقات نشان می‌دهد که اقدامات پیشگیرانه و مدیریت دقیق می‌تواند به کاهش تأثیرات بیماری استابورن کمک کند.

8. بیماری گیاهی شانکر باکتریایی مرکبات (Bacterial Canker)

بیماری گیاهی شانکر باکتریایی یا به زبان خودمانی و رایج، بیماری شانکر مرکبات در لیست بیماری های باکتریایی محصولات کشاورزی قرار دارد و روی درختان میوه دار، مرکبات و همینطور گیاه زینتی دیده می شود. در موارد خفیف این بیماری، ضایعات و زخم های زرد رنگی در قسمت های مختلف درخت از جمله میوه به وجود می آید. موارد شدید شانکر مرکبات می تواند آسیب های زیادی مانند ریزش برگ و ریزش میوه ایجاد کند. مهمترین علامت بیماری گیاهی شانکر باکتریایی یا شانکر مرکبات، وجود صمغ و شانکر روی شاخه و تنه و میوه ها است. بخش های آلوده درگیر فرورفتگی هستند. در بین بیماری های مرکبات، شانکر مرکبات بیشتر در فصل پاییز و زمستان رخ می دهد.

• عامل و راه های انتقال شانکر مرکبات:

شانکر مرکبات یا Citrus Canker، یکی از مسری ترین بیماری های باکتریایی است که می تواند درختان مرکبات را تحت تاثیر قرار دهد. این عفونت باکتریایی به آسانی توسط ناقل های مختلفی همچون باد، آفات و حتی لباس یا ابزار انسان پخش می شود. به نظر می رسد آب و هوای مرطوب، گسترش بیماری را تسهیل می کند.

• کنترل بیماری شانکر مرکبات:

سمپاشی چهار گانه یکی از روش های بسیار مناسب برای مقابله با بیماری گیاهی شانکر باکتریایی است. همینطور نیاز به هرس درختان و قطع شاخه های خشکیده پس از دوره یخبندان خواهد بود.

9. لکه قهوه ای آلترناریای (Alternaria Brown Spot)

لکه قهوه ای آلترناریای یکی از بیماری های قارچی محصولات کشاورزی محسوب می شود. بیماری لکه قهوه ای سبب پوسیدگی سرشاخه های ترد گیاه می شود و لکه های قهوه ای روی برگ پدیدار می شود. علائم آن شامل لکه قهوه ای مرکبات و بافت مرده روی برگ، سرشاخه های جوان و رگبرگ های زرد است.

• عامل و راه های انتقال بیماری آلترناریای مرکبات:

این بیماری توسط قارچ‌های جنس Alternaria ایجاد می‌شود. راه های انتقال آن، می تواند از طریق پخش اسپورهای قارچی به اطراف صورت پذیرد. گاها، حشرات نیز می توانند در انتقال این بیماری، دخیل باشند.

• کنترل بیماری آلترناریای مرکبات:

برای پیشگیری از بیماری های مرکبات به خصوص بیماری لکه قهوه ای آلترناریای نیاز است که کاشت ارقام مقاوم به بیماری در نظر گرفته شود و هرس به موقع صورت بگیرد. کودهای ازته مازاد نیز باید به حداقل برسد. کاهش میزان کودهای ازته و استفاده از روش‌های کنترل یکپارچه آفات (IPM) می‌تواند به کنترل مؤثر این بیماری کمک کند. استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب نیز می‌تواند به کاهش شیوع بیماری کمک نماید.

10. بیماری گموز

بیماری های مرکبات بسیار گسترده هستند اما بیماری گموز سبب پوسیدگی طوقه و ریشه گیاه می شود. در اطراف طوقه، صمغ ترشح می کند و تا ارتفاع نیم متری از سطح خاک پیش می رود. قسمت آلوده و پوسیده بوی ماهی یا ترشی می کند و صمغ حالت آبکی و بی رنگ دارد.

• عامل و راه های انتقال بیماری گموز:

بیماری گموز در لیست بیماری های قارچی محصولات کشاورزی قرار دارد و قارچ فیتوفتورا عامل ایجاد این بیماری است.

• کنترل بیماری گموز:

برای کنترل بیماری گموز، حذف علف‌های هرز از اطراف طوقه، رعایت فواصل مناسب بین درختان، استفاده از کودهای مناسب و تهیه نهال‌های سالم از خزانه ضروری است. همچنین، مدیریت مناسب خاک و آبیاری می‌تواند به کاهش شیوع بیماری کمک کند

11. بیماری لکه سیاه مرکبات (Citrus Black Spot)

از میان بیماری های مرکبات، بیماری لکه سیاه در لیست بیماری های قارچی محصولات کشاورزی قرار گرفته است. بیشترین آلودگی روی برگ مرکبات دیده می شود و برگ دچار ریزش می شود. این بیماری نیز همانند سایر بیماری های مرکبات، شانکر مرکبات، بیماری لکه قهوه ای مرکبات و بیماری لکه موجی مرکبات دارای علائمی هست که به محض شناسایی، باید اقدامات پیشگیرانه و کنترلی صورت پذیرد.

• عامل و راه های انتقال بیماری لکه سیاه مرکبات:

این بیماری به‌وسیله قارچ‌های جنس Guignardia ایجاد می‌شود و بیشتر در شرایط رطوبتی و دمای بالا شایع است و احتمال انتقال آن در رطوبت بالا، بسیار بیشتر است.

• کنترل بیماری لکه سیاه مرکبات:

برای کنترل بیماری لکه سیاه مرکبات، هرس به‌موقع درختان، سمپاشی با قارچ‌کش‌های مناسب و کاهش مدت انبارداری میوه‌ها توصیه می‌شود. همچنین، استفاده از ارقام مقاوم به بیماری و مدیریت مناسب باغ می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند.

12. بیماری اسکب (Citrus Scab)

 این بیماری سبب ایجاد جوش های روی سطح میوه می شود و شاخ و برگ ها را بسیار بد شکل می کند. در این بیماری، برگ ها دچار ریزش می شوند، روی میوه و برگ جوش های سطحی ظاهر می شود.

• عامل و راه های انتقال بیماری اسکب:

بیماری اسکب، یکی از بیماری‌های قارچی مرکبات است که به‌وسیله قارچ Elsinoë fawcettii ایجاد می‌شود. میوه‌های نارس معمولاً بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند و حساسیت آنها به شرایط محیطی افزایش می‌یابد.

• کنترل بیماری اسکب:

برای کنترل بیماری اسکب، استفاده از قارچ‌کش‌های مخصوص و اجتناب از آبیاری بارانی توصیه می‌شود. همچنین، مدیریت مناسب باغ و هرس به‌موقع درختان می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک کند.

13. پیچ خوردگی برگ مرکبات (Citrus leaf curl)

پیچ خوردگی برگ مرکبات، که به نام بیماری پیچ‌خوردگی برگ نیز شناخته می‌شود، یک اختلال شایع در درختان مرکبات است. این بیماری با تغییر شکل و ظاهری نامناسب برگ‌ها مشخص می‌شود و می‌تواند به کاهش تولید و کیفیت محصول منجر شود. این بیماری، ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد که به سلامت کلی گیاه آسیب می‌زنند. پیچ خوردگی برگ مرکبات با زرد شدن و جمع شدن و خمیدگی برگ به طرف داخل قابل شناسایی است.

• عامل و راه های انتقال بیماری پیچ خوردگی برگ مرکبات:

این بیماری در اثر عوامل مختلفی ایجاد می شود که شایع ترین علل آن عبارتند از:
1. آفاتی همچون کنه، شته و غیره
2. مشکلات محیط زیستی مانند تنش خشکی یا خاک با پی اچ نامناسب
3. کمبود پتاسیم خاک

• کنترل بیماری پیچ خوردگی برگ مرکبات:

برای کنترل بیماری پیچ خوردگی برگ، باید به مدیریت صحیح آفات توجه کرد و از استفاده از آفت‌کش‌های مناسب بهره برد. همچنین، بهبود شرایط محیطی از جمله تأمین رطوبت مناسب و تنظیم pH خاک می‌تواند کمک‌کننده باشد. استفاده از کودهای مناسب برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای گیاه و نظارت مداوم بر وضعیت برگ‌ها و گیاه می‌تواند به پیشگیری و کنترل این بیماری کمک کند .

14. سفیدک مرکبات یا کپک پودری مرکبات (Powdery mildew)

درخت پرتقال بسیار مستعد ابتلا به سفیدک مرکبات یا کپک پودری است، نوعی قارچ که باعث می شود یک ماده سفید و پودری روی شاخه ها ظاهر شود. برخی از آفات حشرات، مانند شپشک مرکبات و شپشگ آردی، هنگامی که با هم جمع شوند ممکن است شبیه کپک پودری باشند. کپک پودری ممکن است در ابتدا به صورت لکه های کوچک مایل به خاکستری یا سفید ظاهر شود و در نهایت به تکه های بزرگ پودری تبدیل شود. کپک پودری بیشتر در قسمت های فوقانی برگ ظاهر می شود، اگرچه می تواند به ساقه های جوان، جوانه های گل و میوه نیز سرایت کند. علائم همزمان عفونت کپک پودری ممکن است شامل اعوجاج برگ یا زرد شدن برگ، ریزش زودرس برگ و جوانه های گل که شکوفه نمی کنند باشد

• علائم و راه های انتقال بیماری کپک پودری مرکبات:

سفیدک مرکبات یا کپک پودری یکی از بیماری‌های قارچی است که در درختان پرتقال شایع است. این بیماری به‌وسیله قارچ‌هایی از جنس Erysiphe ایجاد می‌شود. کپک پودری اغلب به دلیل گردش ضعیف هوا رخ می دهد.

• کنترل بیماری کپک مرکبات:

برای کنترل کپک پودری، استفاده از قارچ‌کش‌های مخصوص و بهبود گردش هوای باغ ضروری است. هرس به‌موقع درختان و حذف برگ‌های آلوده نیز می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. همچنین، استفاده از ارقام مقاوم و مدیریت صحیح آبیاری از جمله روش‌های مؤثر در پیشگیری و کاهش شیوع بیماری است.

15. کپک سبز مرکبات (Penicillium digitatum)

یکی از مشکل ترین بیماری های پس از برداشت در پرتقال، کپک سبز است. این عامل بیماری زا، یکی از مشکلات جدی است، زیرا عامل 90 درصد خرابی پرتقال در طول دوره ذخیره سازی و در نتیجه خسارات جدی اقتصادی است. وقتی میوه ها برداشت می شوند، هاگ ها از جا کنده می شوند و با نسیم جابجا می شوند تا به تنه یا هر قسمت دیگر درخت بچسبند. آنها حتی می توانند در خاک بمانند تا شرایط مناسب برای رسیدن آنها فراهم شود. آنها درخت را نابود نمی کنند و معمولاً دمای سرد زمستان آنها را از بین می برد.

• عامل و راه های انتقال بیماری کپک سبز مرکبات:

این بیماری، توسط Penicillium digitatum ایجاد می شود. کپک سبز به سرعت در شرایط مرطوب و گرم گسترش می‌یابد و می‌تواند باعث فاسد شدن میوه‌ها شود.

• کنترل بیماری کپک سبز مرکبات:

برای کنترل کپک سبز، رعایت شرایط بهداشتی در طول برداشت و ذخیره‌سازی میوه‌ها ضروری است. همچنین، استفاده از روش‌های صحیح نگهداری و کاهش رطوبت محیط ذخیره‌سازی می‌تواند به کاهش شیوع بیماری کمک کند. در برخی موارد، استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب نیز ممکن است نیاز باشد.

16. سیاه شدن میوه مرکبات (Alternaria rot)

پوسیدگی آلترناریا، یا پوسیدگی سیاه میوه مرکبات، باعث پوسیدگی نرم، قهوه ای تیره یا سیاه روی لیموها، یا پوسیدگی تیره و سفت در پرتقال های ناول تامسون می شود. اغلب پس از ذخیره میوه ظاهر می شود، اما گاهی قبل از برداشت ظاهر می شود. لکه های پوسیده از طریق میوه به وضوح عبور می کنند.

• عامل و راه های انتقال بیماری پوسیدگی سیاه مرکبات:

این بیماری توسط قارچ‌های جنس Alternaria ایجاد می‌شود. سیاه شدن میوه‌ها معمولاً پس از برداشت ظاهر می‌شود و می‌تواند به کاهش کیفیت و ارزش اقتصادی محصول منجر شود.

• کنترل بیماری پوسیدگی سیاه مرکبات:

برای کنترل سیاه شدن میوه مرکبات، رعایت اصول بهداشتی در طول برداشت و نگهداری میوه‌ها ضروری است. همچنین، استفاده از روش‌های مناسب در ذخیره‌سازی و کنترل رطوبت می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک کند. استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب و مدیریت صحیح باغ نیز توصیه می‌شود.

17. ملانوز مرکبات (Citrus Melanose)

ملانوز (سیاه زبری) یک بیماری رایج درختان مرکبات است که به جای تأثیر بر کیفیت میوه، تأثیر بصری ایجاد می کند. به طور خاص گریپ فروت ها مستعد ابتلا به آن هستند، اما سایر مرکبات جوان نیز می توانند آسیب پذیر باشند. ملانوز با ظهور ضایعات کوچک و لکه های نامنظم روی میوه مشخص می شود. پوسته ها می توانند بافت خشن داشته باشند و معمولاً در گریپ فروت ها بزرگتر هستند. ملانوز یک عفونت قارچی است که اغلب می تواند درختان مسن را با شدت بیشتری تحت تاثیر قرار دهد.

• عامل و راه های انتقال بیماری ملانوز مرکبات

ملانوز، یکی از بیماری‌های قارچی شایع در درختان مرکبات است.

• کنترل بیماری ملانوز مرکبات

برای کنترل ملانوز، استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب و رعایت مدیریت صحیح باغ ضروری است. همچنین، هرس به‌موقع و نظارت بر وضعیت درختان می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک کند. استفاده از ارقام مقاوم به بیماری و بهبود شرایط محیطی نیز می‌تواند مؤثر باشد.

نتیجه گیری:

استفاده از سموم و کودهای شیمیایی نامناسب، انتخاب زمان نامناسب، رعایت نکردن اصول بهداشتی از مرحله کاشت تا برداشت محصول، از مواردی هستند که اغلب منجر به بروز و شیوع بیماری های مرکبات و آفات آن ها می شوند. بهره گیری از قارچ کش های ارگانیک و آفت کش های ارگانیک بعنوان جایگزین های مناسبی برای انواع سموم شیمیایی، می تواند راهکار مناسبی برای کنترل این بیماری ها باشد. اگروسیب ویژه کشاورزی و گلخانه و پراکسیدین کشاورزی از جمله محصولاتی هستند که تولید داخل هستند. صنایع آرال شیمی با الهام از آخرین تکنولوژی های روز، فرمولاسیون این محصولات را با قیمت بسیار مناسب، بومی سازی کرده است. با استفاده از این آفت کش ها به سادگی می توانید بیماری های شانکر مرکبات، بیماری لکه قهوه ای مرکبات، بیماری لکه موجی مرکبات و بسیاری از بیماری های دیگر پیشگیری کنید.

⇐ بروزرسانی در شهریور 1403