استرس گرمایی در پرندگان و روش های پیشگیری و درمان گرمازدگی طیور

جوجه ها در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب، حساس هستند و در خطر گرم شدن بیش از حد هستند. از آنجایی که جوجه ها دمای بدن بالایی دارند و غدد عرق ندارند، برای آزاد کردن گرما از بدن خود به نفس نفس زدن متکی هستند. بدون تسکین گرما، پرندگان اغلب دچار استرس گرمایی می شوند. گرمازدگی مرغ بومی می تواند خسارات جبران ناپذیری در فارم های طیور به وجود آورد. در این مقاله، به بررسی روش های پیشگیری و درمان گرمازدگی طیور می پردازیم.

---

همچنین بخوانید:

♣ بیماری نیوکاسل در مرغ

♣ برونشیت مرغی

---

گرمازدگی طیور چیست؟

استرس گرمایی در پرندگان با نام های دیگری همچون گرمازدگی، Heat stress, heatstroke شرایطی است که جوجه‌ها، بیش از حد گرم شوند و این گرما موجب نارسایی اندام‌های داخلی آن ها شود. گرمازدگی جوجه‌ها در نتیجه افزایش دمای بدن آنها بیش از حد مطمئن برای مدت زمان طولانی است. جوجه هایی که برای مدت طولانی بیش از حد گرم هستند، دیگر نمی توانند خود را خنک کنند و تسلیم گرما می شوند. گرمازدگی زمانی که به‌درستی و به موقع درمان نشود، می‌تواند به سرعت برای مرغ‌های مبتلا، کشنده شود.

استرس گرمایی چه زمانی رخ می دهد؟

استرس گرمایی زمانی اتفاق می‌افتد که دمای مرکزی بدن پرنده به دلیل اتلاف حرارت ضعیف و محدودیت‌های مقابله‌ای، به دمای کشنده برسد. دما و رطوبت محیط در تنش گرمایی نقش دارند. بنابراین اندازه گیری دما و رطوبت در انبار بسیار مهم است.

دما

منطقه گرما خنثی محدوده ای از دمای محیطی است که یک موجود زنده می تواند دمای بدن خود را حفظ کند. برای اکثر طیور، منطقه حرارتی بین 15.5 تا 23.8 دزجه سانتیگراد است. این ناحیه نشان دهنده محدوده دمایی است که تولید گرما در آن کمترین میزان است. با افزایش دما به30 درجه سانتیگراد، پرندگان رفتار خود را تنظیم کرده و مصرف و تولید خوراک را کاهش می دهند. این تغییرات به جلوگیری از افزایش دمای مرکزی بدن پرنده کمک می کند. هنگامی که دمای هوا به 37.5 درجه سانتیگراد افزایش می یابد، دمای مرکزی بدن پرندگان تا دمای کشنده افزایش می یابد، مگر اینکه تسکین داده شود. این دماها بسته به رطوبت، مراقبت و شرایط ساختمان می توانند تغییر کنند.

رطوبت

رطوبت زیاد باعث کاهش اتلاف حرارت طیور از ریه ها می شود که این امر باعث می شود پرندگان مستعد استرس گرمایی شوند. برای بوقلمون های مسن تر، دمای 85 درجه فارنهایت با رطوبت بالای 50 درصد، بوقلمون ها را در منطقه خطر قرار می دهد. در دمای 32 درجه سانتیگراد و 50 درصد رطوبت، خطر به شدت افزایش می یابد. در صورت مه آلود شدن یا ر رطوبت کم، رطوبت نسبی را کنترل کنید تا از رطوبت بیش از حد در هوا که می تواند شرایط استرس گرمایی را بدتر کند، جلوگیری کنید.

نشانه های گرمازدگی طیور

شناختن نشانه‌های استرس گرمایی برای حفظ سلامت و ایمنی جوجه‌ها در فصل تابستان بسیار اهمیت دارد. چند نشانه از گرمازدگی پرندگان بومی به شرح زیر است:

• نفس نفس زدن و تنفس سریع: جوجه‌ها با باز کردن منقار و تنفس سریع نشانه‌های استرس گرمایی را نشان می‌دهند. این عمل برای دفع گرمای بدن است.
• پوست کم‌رنگ و شانه‌های رنگ‌پریده: اگر پوست جوجه کم‌رنگ شده یا شانه‌ها و واتل‌ها پریده باشند، احتمالا به دلیل گرمای اضافی در بدن است.
• باز کردن بال‌ها و تحریک پرها: جوجه‌ها وقتی گرم می‌شوند، بال‌های خود را دراز می‌کنند و پرها را بلند می‌کنند تا باد خنک را بگیرند. آن ها با این کار، بال های خود را از بدن خود دور می کنند تا گرمای محبوس شده را آزاد کنند و اجازه دهند هوا بر روی پوست آنها جریان یابد.
• کاهش فعالیت و استراحت بیشتر: گرمای زیاد باعث کاهش فعالیت جوجه‌ها می‌شود و آنها بیشتر استراحت می‌کنند.
• کمتر خوردن و بیشتر نوشیدن: در هوای گرم، جوجه‌ها کمتر غذا می‌خورند و بیشتر آب می‌نوشند. فرآیند هضم مقداری گرمای داخلی ایجاد می کند، بنابراین اگر جوجه استرس گرمایی شدیدتری را تجربه کند، ممکن است کمتر غذا بخورد.
• اسهال: مصرف زیاد آب در هوای گرم ممکن است منجر به اسهال شود. اسهال آبکی بیش از حد، منجر به رطوبت کمتر بدن و نهایتا به از دست دادن الکترولیت ها و احتمالا کم آبی بدن می شود.
• کاهش تولید تخم‌مرغ: استرس گرمایی می‌تواند تولید تخم‌مرغ را کاهش دهد. هنگامی که یک مرغ کم آب می شود، رطوبت بدنش کافی نیست تا بتواند به درستی تولید تخم مرغ را ادامه دهد.
• بی حالی و افتادگی: جوجه‌هایی که به شدت استرس گرمایی دارند، بی حال می‌شوند و کمتر حرکت می‌کنند.

روش های پیشگیری از گرمازدگی طیور

 یکی از مهم ترین روش ها برای پیشگیری از استرس گرما در طیور و خنک نگه داشتن مرغ ها در گرما، تهویه مناسب قفسه ای است. قفس های چوبی سنتی خفه و مرطوب می شوند و مرغ ها را گرم و ناراحت می کنند. سایر موارد به شرح زیر است:

1. تامین تهویه

در بیشتر موارد، می توانید گرمای گله خود را از طریق جریان هوا مدیریت کنید. جریان هوا در سطح پرندگان کلید حذف گرمای پرندگان است. افزایش تهویه برای حذف گرما از پرندگان باید اولویت اول شما باشد. با این حال، برخی موارد وجود دارد که در آن تهویه محدود است. انبارهای دارای تهویه طبیعی اگر هوا آرام باشد و هواکش های مکمل وجود نداشته باشند در معرض استرس گرمایی قرار دارند. اگر انبارها فاقد ظرفیت تهویه و اختلاط هوا به اندازه و تعداد پرندگان حاضر باشند، انبارهای دارای تهویه مکانیکی نیز می توانند در معرض خطر باشند.

2. تغذیه مناسب جهت پیشگیری از گرمازدگی طیور

اغلب، پرندگان در صبح گرسنه ترین هستند و تمایل به سیر شدن دارند. این باعث می‌شود بعد از ظهر بیشتر مستعد استرس گرمایی شوند. خروج غذای پرندگان شش ساعت قبل از اوج دمای گرم در بعد از ظهر می تواند خطر استرس گرمایی را کاهش دهد. پس از شروع کاهش دمای اوج، می توانید خوراک را دوباره وارد کنید. پس از آن پرندگان می توانند در ساعات شب، زمانی که ما انتظار داریم دمای پایین تری رخ دهد، تغذیه کنند. هنگام پایین آوردن خط تغذیه، فیدرها را پر کنید. می‌توانید در طول شب (نیمه‌شب) از نورپردازی استفاده کنید تا اجازه مصرف داده شود. بسته به تعداد دفعات استفاده از این روش تغذیه، ممکن است متوجه کاهش وزن بدن شوید.

3. آب آشامیدنی جوجه ها

در طول استرس گرمایی، پرندگان آب مصرفی خود را 2 تا 4 برابر آب مصرفی طبیعی خود افزایش می دهند. فضای کافی آب، آبگیرهای در حال کار و دمای آب خنک، پرندگان را به نوشیدن تشویق می کند. خطوط آب و آبخوری ها را به طور مرتب شستشو دهید تا آب تازه و خنک بماند.

4. استفاده از الکترولیت ها

می توانید تا سه روز به آب آشامیدنی گله خود الکترولیت اضافه کنید. استرس گرمایی باعث از دست رفتن چندین ماده معدنی از جمله پتاسیم، سدیم، فسفر، منیزیم و روی می شود. به نظر می‌رسد که الکترولیت‌های کلرید پتاسیم وقتی در آب آشامیدنی با غلظت 0.6 درصد ارائه می‌شوند، مصرف آب را افزایش می‌دهند. به طور کلی موثرتر از سایر نمک های پتاسیم و سدیم بوده است.

5. تامین بی کربنات سدیم

بی کربنات سدیم در خوراک یا استفاده از آب گازدار به ویژه برای مرغ ها در تولید تخم مفید است. نفس نفس زدن و انتشار دی اکسید کربن می تواند تعادل اسید-باز را در طیور تغییر دهد، اما بی کربنات موجود برای تشکیل پوسته تخم مرغ را نیز تغییر می دهد. بنابراین بی کربنات سدیم می تواند به کاهش این تغییرات کمک کند.

6. مکمل ویتامین

مکمل آب آشامیدنی با ویتامین ها (A، D، E و B کمپلکس) می تواند در مقابله با مرگ و میر ناشی از استرس گرمایی در جوجه های گوشتی موثر باشد. در پرورش طیور، ویتامین C می تواند به طور موثر کاهش دمای گرم در تولید تخم مرغ و کیفیت پوسته تخم مرغ را در مرغ های تخمگذار و تولید اسپرم در نرهای پرورش دهنده تعدیل کند.

---

همچنین بخوانید:

♣ پیشگیری از بیماری های واگیردار طیور؛ آشنایی و راه های درمان

♣ آب پرورش طیور و کیفیت آن

---

روش های درمان گرمازدگی طیور

پیشگیری از گرمازدگی در جوجه ها بهترین راه برای مبارزه با آن است. اما، اگر متوجه شدید که هر یک از گله شما با علائم گرمازدگی تظاهر می کند، باید سریعا برای درمان استرس گرمایی در طیور اقدام کنید. و اگر اقدامات زیر باعث بهبود مرغ شما نشد، وقت آن است که با دامپزشک خود تماس بگیرید.

1. ابتدا باید مرغ های آسیب دیده را به یک منطقه خنک و سایه دار منتقل کنید. سرد کردن خیلی سریع آنها در واقع می تواند باعث شوک و نهایتا مرگ آن ها شود.
2. اگر مرغ شما هوشیار و سازگار است، می توانید یک سطل را با آب خنک (نه سرد) پر کنید تا آنها را از گردن به پایین فرو ببرید. بسیار مهم است که از آب خیلی سرد استفاده نکنید، زیرا سرد کردن سریع مرغ داغ می تواند باعث شوک آنها شود که اغلب کشنده است. پس از این خیساندن کوتاه، مرغ ها را در مکانی خنک و سایه دار قرار دهید تا دوباره به حالت عادی عمل کنند.

کلام آخر:

مقاومت به استرس گرمایی در پرندگان در برخی از نژادها نسبت به سایرین نسبت بیشتر است. مقاومت حرارتی به محل پرورش جوجه ها نیز بستگی دارد. مرغ هایی که با گرما سازگاری دارند بسیار بهتر از مرغ هایی هستند که از آب و هوای سردتر به آب و هوای گرم منتقل می شوند. اگر جوجه‌های جدیدی را به گله خود اضافه می‌کنید و در تابستان گرمای شدیدی را تجربه می‌کنید، برای پیشگیری از گرمازدگی طیور، بهتر است مرغ‌های مقاوم به گرما را انتخاب کنید. در کنار کنترل دما و رطوبت در فارم پرورش طیور، رعایت بهداشت و گندزدایی مداوم نیز در سلامت پرندگان بسیار مهم است. شرکت آرال شیمی، با ارائه انواع محلول های گندزدا، به ضدعفونی محل پرورش طیور، تجهیزات، سالن ها و کلیه سطوح، به مرغداران یاری می رساند.