پراستیک اسید چه کاربردهایی دارد؟

پراستیک‌اسید، یک ترکیب اکسیدکننده‌ی بسیار قوی و پایدار است که به‌صورت طبیعی از واکنش هیدروژن‌پراکسید با اسید استیک در حضور یک کاتالیزور اسیدی تولید می‌شود. این ماده نخستین‌بار در سال ۱۹۰2 شناسایی و گزارش شد و به‌تدریج به‌دلیل قدرت ضدعفونی‌کنندگی بالا، وارد صنایع مختلف گردید. در دهه‌ ۱۹۵۰، گرینسپن و مارگولیس در مجله مهندسی غذایی تولید و کاربردهای آن را به‌طور رسمی معرفی کردند. با توجه به محدودیت‌ها و پیامدهای جانبی استفاده از کلر، پراستیک‌اسید ابتدا عمدتاً در گندزدایی آب و فاضلاب جایگزین کلرزنی شد و سپس در بسیاری از حوزه‌های بهداشت عمومی و صنایع غذایی، لبنی، دام و طیور گسترش یافت. در سال ۱۹۸۵ نیز محلول ۱۵ درصد پراستیک‌اسید در ایالات متحده به‌عنوان یک آفت‌کش و ضدعفونی‌کننده رسمی ثبت شد. این ترکیب به دلیل تجزیه‌پذیری به آب، اکسیژن و اسیداستیک، اثر باقی‌مانده‌ خطرناک ندارد و همین موضوع آن را به یکی از جایگزین‌های ایمن و کارآمد برای ضدعفونی سطوح، تجهیزات، آب آشامیدنی دام و محیط‌های صنعتی تبدیل کرده است.

همچنین بخوانید:

♣ مقایسه اثر ضدعفونی پراستیک اسید، فرمالین، آب اکسیژنه و اسید استیک

♣ تاثیر پراستیک اسید بر انواع میکروب، باکتری و ویروس ها

پراستیک اسید چیست؟

اسید پراکسی استیک یا PAA نیز، یک ترکیب شیمیایی آلی است. این ماده در کاربردهای متعددی از جمله ضدعفونی کننده شیمیایی در مراقبت های بهداشتی، صنایع غذایی و در فرآیند تصفیه آب به کار می رود. اسید پراستیک قبلاً در ساخت واسطه های شیمیایی برای داروسازی استفاده می شد. امروزه از پراکسی استیک اسید به عنوان یک محلول ضدعفونی سطح بالا جهت از بین بردن میکروارگانیسم ها در صنایع گوناگون استفاده می شود.

مزایای پراستیک اسید چیست؟

در مقایسه بین پراستیک اسید و سایر مواد مواد با کارکرد مشابه، مانند پراکسید هیدروژن می توان به این نکته اشاره کرد که پراکسید هیدروژن شاید از نظر زیست محیطی و حمل و نقل ایمن تر از اسید پراستیک است. با این حال، خواص باکتریواستاتیک، نداشتن بو، و زمان انتشار ضعیف ممکن است استفاده از آن را در استریل کردن برخی مواد، نسبت به PAA محدودتر کند.

سایر مزایای پراستیک اسید به شرح زیر است:

• اسید پراستیک معمولاً پایدارتر و مؤثرتر از پراکسید هیدروژن خالص است.
• اسید پراکسی استیک اسید کندتر از پراکسید هیدروژن خالص تجزیه پذیر است و اثر پایدارتری دارد. این بدان معناست که برای مدت معینی در تمام طول خط آبیاری در غلظت‌های کم در آب باقی می‌ماند و امکان ضدعفونی طولانی‌مدت در سراسر سیستم را فراهم می‌کند.
• در قیاس بین PAA و سرکه، باید گفت که PAA از ترکیب اسید استیک (سرکه) و پراکسید هیدروژن به وجود می آید.
• به عنوان یک پاک کننده، این محصول عملکرد ضعیف تری نسبت به سرکه دارد. اما به عنوان یک میکروب کش، اثر نسبتاً قوی تری در برابر طیف وسیعی از عوامل بیماری زا نشان می دهد. با این حال، دما، pH و غلظت همگی نقش مهمی در تعیین خواص ضدمیکروبی دارند.
• طریقه مصرف پراستیک اسید بسیار ساده است و تنها کافی است با دوزهای مشخصی با آب رقیق سازی صورت گیرد.
• نه تنها قیمت پراستیک اسید نسبت به سایر ضدعفونی کننده های سطح بالا بسیار مناسب تر است، بلکه تولید پراستیک اسید 15درصد کارایی بالاتری دارد و ارگانیک است.
• سازگار با محیط زیست است.
• عدم وجود باقی مانده سمی
• حذف مواد سمی، آلودگی های میکروبی از فاضلاب

ساختار شیمیایی پراستیک اسید (PAA چگونه ساخته می شود؟)

این محلول از واکنش اسید استیک و پراکسید هیدروژن با یک کاتالیزور اسیدی تولید و همیشه در محلول های تثبیتی حاوی اسید استیک، پراکسید هیدروژن و آب به فروش می رود. تولید پراستیک اسید 15درصد ترکیبی متعادل از اسید استیک و پراکسید هیدروژن در یک محلول آبی است. مایعی روشن و بی رنگ است و بوی تند سرکه دارد. مقدار pH  آن پایین (2.8) است. در غلظت حدود یک دهم میلی گرم در لیتر یا یک دهم پی پی ام، بویی مشابه سرکه خانگی و در غلظتهای بالاتر دارای بویی تند و سوزش آور است.

پراستیک اسید با محیط زیست مهربان است

این محلول بصورت کنسانتره تولید می شود. به منظور استفاده از آن باید با آب رقیق سازی صورت پذیرد. خاصیت ضدعفونی کنندگی آن بسیار بالاتر از پراکسید هیدروژناست. فراورده نهایی این واکنش، اسید استیک، آب و دی اکسید کربن است که خطری برای محیط زیست محسوب نمی شوند. بر همین مبنا، سازمان حفاظت محیط زیست جهانی (EPA) آستانه مجاز باقی مانده پراکسی استیک اسید در مواد غذایی تازه، تا 100 PPM در هر بار استفاده تعیین کرده است. این میزان برای استفاده در ضدعفونی تجهیزات و سطوح تا 500PPM مجاز است.

پراستیک اسید، موردتایید سازمان های بین المللی

از سوی National Organic Program پراستیک اسید، به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده سطح بالای ارگانیک شناخته می شود. این ویژگی ها به معنی قابل اطمینان بودن و بی خطر بودن PAA برای محیط زیست انسان و دام است.

سایر نکات استفاده از این محلول به شرح زیر است:

• پروکسی استیک اسید، یکی از بهترین ضدعفونی کننده های ویژه صنایع غذایی و مورد تایید FDA  است. بهترین جایگزین مناسب ضدعفونی کننده های سنتی و قدیمی است.

• استفاده از PAA برای ضدعفونی سطوح در تماس با مواد غذایی همچون اماکن عمومی غذا خوری، فرایند های لبنی و غذایی بلامانع و بی خطر است.
•  استفاده از PAA و پراکسید هیدروژن در غلظت های مناسب از آن در فرایند های غذایی و لبنی به کار می رود. دوزهای پیشنهادی از پروکسی استیک اسید با این استاندارد مطابقت دارد و نیاز به آبکشی ندارد.
• استفاده از آن برای ضدعفونی میوه و سبزیجات بلامانع است.
• پس از ضدعفونی در دوزهای پیشنهادی نیاز به آبکشی ندارد.

نقش پراستیک اسید در از بین بردن میکروب ها

بطور کلی اسید پراکسی استیک را به دو منظور می توان استفاده کرد:

• برای خنثی سازی انواع زیادی از میکروارگانیسم های پاتوژن:

 فعالیت پروکسی استیک اسید به سختی تحت تاثیر ترکیبات آلی که در آب وجود دارند قرار می گیرد. در برابر جلبک ها، لارو صدف باریک دریایی و رودخانه‌ای، لجن و گل تشکیل باکتری ها و میکروب ها می تواند موثر باشد.

• غیرفعال کردن ویروس ها و اسپور:

 پراکسی استیک اسید روی باکتری ها Fecal Coliform ،Total Coliform ،Staphylococcus Aureus ،Escherichia Coli، ویروس ها، قارچ ها (Aspergillus)، میکروارگانیسم ها، نماتدها و بسیاری دیگر از پاتوژن های انسانی و گیاهی و جانوری تاثیر می گذارد.

معایب استفاده از سموم شیمیایی

افزایش جمعیت جهان و کمبود منابع غذایی، موجب رشد فناوری و استفاده از دانش جدید کشاورزی از جمله مصرف سموم به منظور تولید بیشتر شده است. سموم شیمیایی با حذف عوامل بیماری‌زای گیاهی، مقدار تولیدات کشاورزی را افزایش می دهند. البته پیامدهای زیانبار، مشکلات و معضلات جدی را برای مصرف کننده محصولات سم پاشی شده، موجودات زنده طبیعت به وجود می آورد. همچنین تعادل طبیعی در عرصه‌های کشاورزی و حتی خشکی و آب طبیعی، آب های سطحی و زیرزمینی و هوا را از بین می برد.

سایر معایب به کارگیری سموم به شرح زیر است:

• آلودگی مداوم و روز افزون محصولات کشاورزی و فرآورده های غذایی به باقی مانده سموم، موجب ظهور بیماری ها در میان انسان ها می شود. همچنین تخریب و فرسایش منابع پایه کشاورزی را به دنبال دارد. یکی از موارد کاربرد پراکسی استیک اسید، ضدعفونی گلخانه و زمین کشاورزی است.
• انواع سموم و کود کشاورزی شیمیایی مهمترین نهاده هایی هستند که آلودگی محیط زیست و آب های زیرزمینی در بخش کشاورزی را به دنبال دارند. از جمله تاثیرات سموم شیمیایی بر انسان می توان به بروز انواع مسمومیت، جهش، سرطان، نازایی، سقط جنین و غیره اشاره کرد.
• اولین محل تماس سم در انسان پوست است. بنابراین، سم در بدن جذب می گردد و یا بدون جذب شدن تنها در پوست باقی می ماند. تماس غیر مستقیم با سموم شیمیایی ناشی از خوردن غذاهایی است که سموم آفت کش در آن نفوذ کرده اند. این امر می تواند باعث افزایش مقدار مواد سمی در بدن انسان گردد.

کاربرد پراستیک اسید در صنایع مختلف

مصرف ضدعفونی کننده ها بسیار گسترده است و اختصاص به صنعت خاصی ندارد. لیکن پراکسیدین تولیدی صنایع آرال شیمی با گریدهای مناسب برای هر صنعت تولید می شود. لازم به ذکر است که پراکسیدین حداکثر اثربخشی را دراختیار مصرف کننده قرار می دهد. رایج ترین کاربردهای اسید پراستیک در صنایع زیر است:

•  صنایع لبنی و غذایی
• قند و شکر
• آب و فاضلاب
• پرورش قارچ
• کشاورزی و گلخانه ها
• دام و طیور

دوزهای متداول اسید پراستیک

سه دوز متداول آن در ضدعفونی بخش های مختلف به شکل زیر است:

• پراستیک اسید 15% :

تولید پراستیک اسید 15درصد به عنوان ضدعفونی کننده در صنایع غذایی، نوشیدنی، قند و شکر، گوشت، نانوایی و شیرینی پزی، مرغ و ماهی و ضدعفونی تجهیزات پزشکی در بیمارستان ها، به عنوان قارچ کش در کشاورزی و گلخانه ها کاربرد دارد.

• پراستیک اسید 5 درصد:

پراستیک اسید 5 درصد در صنایع لبنی، مواد غذایی و آشامیدنی برای تمیز کردن خط لوله CIP، ضدعفونی کردن، ضدعفونی کردن بطری و پرکننده و ضد عفونی استفاده می شود. همچنین در تصفیه آب خنک کننده، فرآیند تصفیه فاضلاب در کارخانجات صنعتی و یا فاضلاب های بیمارستانی استفاده می شود. کاربردهای اولیه برای کنترل لجن و رسوب زیستی، کاهش سولفیت و بو و تمیز کردن غشاهای UF و RO است. همچنین در بخش دام و طیور برای ضدعفونی کشتارگاه ها، از این رقت PAA استفاده می شود. محلول های اسید پراکسی استیک نیز برای ضدعفونی در کاربردهای انسانی و دامپزشکی از جمله بیمارستان استفاده می گردد.

• پراستیک اسید 22 تا 30 درصد:

از این محصول با درصد بالا در صنایع خاص جهت اکسیداسیون سطح بالا استفاده می گردد.

نحوه استفاده از پراستیک اسید

پراستیک اسید مایع، در رقت های مختلف، کاردبردهای متفاوتی ایجاد می کند. محدوده غلظت PAA تولیدی بین 1 تا 30 درصد است. طریقه مصرف بدین شکل است که قبل از مصرف با توجه به توضیحاتی که بر روی برچسب محصول قید شده، باید با دوزهای مورد نظر با آب رقیق سازی شود.

طریقه مصرف اسید پراستیک چگونه است؟

در زمان خرید پراستیک اسید، باید به دو فرم مایع و جامد بودن آن توجه کرد، چرا که طریقه مصرف حالت جامد و مایع آن باهم متفاوت است. یک طریقه مصرف پراستیک اسید جامد به این شکل است که باید پودر جامد را با میزان معینی از آب به شکل محلول درآورده و از آن استفاده کرد. و نوع دوم طریقه مصرف پراستیک اسید جامد در همان قالب پودری است که البته تنها در موارد اندکی کاربرد دارد. از جمله کاربردهای پراستیک اسید پودری، استفاده از آن در سیلوهای نگاهداری آرد است. قیمت پراستیک اسید پودری نسبت به نوع مایع آن گرانتر است و لذا کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

کلام آخر:

پراستیک اسید با دوزهای مختلف (3%، 5%، 15%، 18%، 22% و 30%) و کاربردی در صنایع مختلف در صنایع آرال شیمی با برند تجاری پراکسیدین به تولید می رسد. به دلیل استفاده از مواد اولیه مرغوب در تولید آن و پایدار کننده های مناسب، قابلیت ماندگاری و اثر بخشی بسیار بالایی نسبت به محصولات مشابه داخلی و خارجی دارد. به طور کلی قیمت تولید پراستیک اسید 15درصد به نسبت عملکرد بسیار بالای آن در مقایسه با سایر ضدعفونی کننده ها، بسیار مقرون به صرفه است. صنایع آرال شیمی دارای تاییدیه سازمان غذا و دارو می باشد.

⇐ نسخه بروزرسانی شده در آذر 1404